Markt werking (Amerikaans Congres akkoord met steun huizenmarkt)

[Martijn Meijering]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

> Nee zo werkt het niet.

Dit is niet waar...

> Er wordt bij een lening nieuw krediet/geld
> aangemaakt (credit/debit entry in de balans).

... en dit weer wel. Het lijkt misschien tegenstrijdig, maar dat is het
niet. Het hangt er ook vanaf of je het over de centrale bak of over een
gewone bank hebt.

Als je geld leent bij een gewone bank, dan neemt de balans aan beide
zijden toe met het geleende bedrag. Aan de actiefzijde heeft de bank er
een vordering op jou bijgekregen (het is immers geen kadootje, je moet het
ooit terugbetalen), aan de passiefzijde hebben ze er een crediteur bij
voor hetzelfde bedrag (omdat zij geld voor je bewaren dat jij vervolgens
kunt opnemen). Als jij vervolgens het geleende bedrag inderdaad contant
opneemt, neemt aan de actiefzijde de post liquide middelen af en aan de
passiefzijde jouw rekening courant.

De totale hoeveelheid contant geld + betaalrekeningen + spaarrekeningen is
hierdoor inderdaad toegenomen. Tegenover de grotere hoeveelheid geld in
omloop staat jouw verplichting terug te betalen, gedekt door jouw inkomen
en bezittingen. Op het moment dat je de lening aflost, krimpt de balans
weer netjes in. Voor het risico dat jij het niet terugbetaalt moet de bank
reserves aanhouden.

Zolang de bank geen (of niet al te veel) geld kort aantrekt en lang wegzet
is er niet zoveel aan de hand. Dan doet de bank gewoon waar banken voor
zijn. De mate waarin lang en kort niet gelijk opgaan heet mismatch. Als er
wel sprake is van mismatch, dan nemen zowel het risico (voor zowel bank
als klant) als het rendement (voor de bank) toe. Voor banken is het
verleidelijk een hoge mismatch te hebben, maar de centrale bank houdt
hierop wel toezicht. De bank kan in ieder geval meer winst maken en het
risico deels (niet helemaal) afwentelen op de klant. Dit en het
aanwakkerende effect op inflatie, is het probleem met fractional reserve
banking.

Nog even wat meer over rendement en risico.

Het rendement voor de bank zit hem in het feit dat de lange rente
doorgaans hoger is dan de korte (waarom zou je je geld namelijk langer
vastzetten als je er niet meer rente voor krijgt?). Door geld kort aan te
trekken en lang weg te zetten krijgt de bank nog eens extra rendement
bovenop de marge die altijd al zit tussen inlenen en uitlenen. Dit extra
rendement heet het transformatieresultaat.

Het risico zit hem erin dat als iedereen tegelijkertijd zijn kort
weggezette geld opneemt, de bank het op korte termijn niet beschikbaar
heeft omdat het lang is weggezet en nog wel jaren kan duren voordat het is
afgelost. Dan moet je bank dus duurder bijlenen en dat geeft dan verlies.
Is het verlies voldoende hoog, dan valt de bank om en zitten de klanten
met de gebakken peren.

Bij de *centrale banken* is het een heel ander verhaal.

Een centrale bank leent geen geld van derden maar 'drukt' zonodig nieuw
geld. Dat is per definitie inflationair, maar als er tegelijkertijd ook
deflationaire effecten aan de gang zijn, zoals bijvoorbeeld door
technologische ontwikkeling of juist door een recessie, hoeft het per
saldo niet tot inflatie te leiden. Dat is uiteraard moeilijk te
controleren, want hoe weet je immers of de prijzen zouden zijn gedaald
zonder ingrijpen door de centrale bank.

> kapitaalreserve aanhouden van 2%. Meer niet.

De kapitaalreserve is eerder 8%. Wel is er een weging naar de
kredietwaardigheid van debiteuren. De regels hiervoor zijn steeds
ingewikkelder geworden, meest recent met de Basel-II akkoorden. Grote
banken die zich kunnen veroorloven een heel systeem volgens Basel op te
zetten hoeven daardoor minder reserves aan te houden.

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********