Pechtold heeft meer dan ooit criticasters nodig

Sat Apr 5 17:39:28 CEST 2008

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Bron:   Intermediair
Datum:  2 april 2008
Auteur: Hugo Logtenberg
URL:    http://www.intermediair.nl/artikel.jsp?id=1315823

Alexander Pechtold: 'Ik heb meer dan ooit criticasters nodig'
-------------------------------------------------------------

D66 is opgekrabbeld en fractieleider Alexander Pechtold heeft weer plezier in
zijn werk. Alleen hoort hij liever niet dat het herstel mede te danken is aan
Geert Wilders en zijn 'rellerige film'. 'Maar tegen dat geschreeuw kan ik me wel
goed afzetten.'

Ze zijn hoogopgeleid, voornamelijk blank, lezen de Volkskrant of NRC Handels-
blad, doneren aan Amnesty International en Monumentenzorg, rijden Volvo
of Saab en gaan op vakantie in Bretagne of Toscane.' Zelfspot. Het is een
zeldzame eigenschap in de politiek, maar D66-fractieleider Alexander Pechtold
heeft het. Dus mag hij het clichebeeld van zijn partijgenoten, want dat is het
volgens hem, graag dik aanzetten. En er is iets aan het veranderen, zegt hij.
Onder 'de tientallen nieuwe leden per week' bevinden zich steeds meer
('Inderdaad, hoogopgeleide') allochtonen. 'Daar ben ik hÃ©Ã©l blij mee.'

D66 is terug in beeld als partij van de nuance, de redelijkheid. Wie had dat
gedacht na 2006? Het jaar waarin de partij blunder op miskleun stapelde - met
als hoogtepunt dreigen met een kabinetscrisis maar uiteindelijk niet durven -Â
en het opzeggingen regende op het partijkantoor. Het jaar ook waarin de partij
wederom de verkiezingen verloor en met drie zetels in de oppositie terechtkwam.
Maar Geert Wilders en zijn PVV kwamen op en dat bleek, gek genoeg, de redding
van D66. Toch is van een bewuste overlevingsstrategie als anti-Wilderspartij
geen sprake, bezweert Pechtold. 'Maar tegen dat geschreeuw kan ik me wel goed
afzetten', erkent hij. Het zelfvertrouwen is hervonden en het plezier in zijn
werk is terug. 'Tegenwoordig word ik weer aangesproken en zelfs gecomplimenteerd
in de trein.'

'Oppositie voeren is makkelijker en leuker dan meeregeren', zei u in 2006 op het
hoogtepunt van de D66-crisis. Is het inderda...

'Dat ben ik dan niet met Pechtold eens. Het is best lekker om soms aan het einde
van de dag te denken: "Zo los het maar op, ik ben niet verantwoordelijk". Maar
ik ben tien jaar bestuurder geweest en de macht die je dan hebt om iets te
veranderen, bevalt me beter.'

Toch lijkt u aanzienlijk meer lol te beleven aan uw huidige baan dan aan het
ministerschap. Mensen die u kennen zeggen dat u uw zelfvertrouwen terugheeft.

'Ja, dat klopt wel. Na het voor D66, en ook voor mij, politieke rampjaar 2006 is
de herkenbaarheid van D66 weer terug, en dat geeft een goed gevoel. Het leven is
een stuk prettiger. Hoe dat herwonnen zelfvertrouwen zich uit? Dat ik nog meer
dan anders moet opletten niet drie straten verder ben dan de dansmariekes en dat
de mensen langs de kant denken: wat loopt die man daar in zijn eentje met die
stok te zwaaien? Meer dan ooit heb ik nu criticasters nodig.'

U ontpopt zich als antipool van Geert Wilders. Op welke punten heeft hij wel
gelijk?

(Kijkt verbaasd.) 'Pf, ik wil wel een verwoede poging doen, maar ik zie ze
niet.' (Roert een halve minuut in zijn cappuccino.) 'Zoals alle populisten heeft
hij een punt als hij zegt dat de overheid te bureaucratisch is en daardoor te
traag werkt.' Pechtold friemelt aan zijn neus en zegt dan, met zichtbare
tegenzin: 'Luister: iemand kan een verhaal hebben waarvan de analyse niet klopt,
waarbij ieder historisch besef ontbreekt en de oplossing simpelweg onmogelijk
is, en toch af en toe een punt hebben. Maar dat neemt niet weg dat zijn verhaal
als geheel - de moslims zijn de schuld van alles wat er mis is in Nederland Â
- discriminerend en daarmee verwerpelijk is.'

Wilders bekritiseerde in december, naar aanleiding van de in zijn ogen politiek
geladen kersttoespraak, de politieke invloed die de koningin heeft als
staatshoofd. Thom de Graaf zei daarover als D66-leider ooit: 'Oncontroleerbare
macht hoort niet in een democratie'. Toch steunde u Wilders niet.

'Iemand die meent de kerstoespraak van de koningin op zichzelf te moeten
betrekken door zich weer als slachtoffer op te stellen, is ongeloofwaardig
bezig. Beatrix waarschuwde in haar toespraak voor onverdraagzaamheid en
benadrukte de vrijheid van godsdienst. Dat is een grondrecht, dus wat is daar
mis mee? Wilders' aanleiding was geen goed uitgangspunt voor een discussie over
haar invloed. Ik zal altijd met Wilders in debat gaan, maar niet altijd als hij
het wil.'

Daarmee maakt u het politieke spel Â- wanneer wordt er over de invloed van het
staatshoofd gedebatteerd Â -belangrijker dan het, ook door D66, gewenste
resultaat. En dat terwijl de troonopvolging op komst is en dit dus misschien wel
hÃ©t moment was

'Over het moment van de troonopvolging wordt inderdaad veel gesproken, maar
vooralsnog gebeurt er niets. En ik heb geen enkele aanwijzing dat daar
binnenkort verandering in komt.'

Waarom is het moeilijk te erkennen dat Wilders soms een punt heeft?

'Omdat ik een allergie heb ontwikkeld voor mensen die zeggen dat Wilders wel
eens een punt heeft. Een punt hebben, betekent dat er een lijn zit tussen de
analyse van een probleem en de aangedragen oplossing ook al ben je het daarmee
misschien niet eens. Van het verband tussen de analyses en de oplossingen van
Wilders klopt geen hout. Nooit. Bovendien schreeuwde hij ook in het geval van de
koningin weer van alles, maar diende in de Kamer geen enkel voorstel in om over
haar positie te debatteren, laat staan die te veranderen.'

Uw stelling is: de media hebben te veel aandacht voor Wilders. 'Laten we nou
maar afwachten', zei u over zijn film. Vervolgens gaat u zelf bij De wereld
draait door en NOVA zitten om uitsluitend over die film te praten. Dat lijkt in
tegenspraak met uw wens van 'Wildersvrije weken'.

'Nee. Ik ben er als Kamerlid voor aangesteld om de democratie te verdedigen,
zeker als Wilders weer eens discrimineert en daarmee aan de kern van onze
beschaving komt.'

Uw wens klinkt wat ongeloofwaardig omdat u D66 nadrukkelijk profileert als de
anti-Wilderspartij. Geen aandacht voor Wilders betekent geen aandacht voor u en
uw partij.

'Nou er zit geen vooropgezette strategie achter, zoals u suggereert. Vanaf het
allereerste moment als Kamerlid heb ik me tegen Wilders verzet. "Je maakt hem op
die manier alleen maar groter", was toen al de reactie die ik van veel collega's
kreeg. En nog steeds sta ik redelijk alleen in mijn gevecht tegen hem. Ik gun
Wilders niet dat hij met rust wordt gelaten met zijn racistische uitspraken.
Maar hij wordt steeds radicaler, waardoor het gekrakeel aanhoudt en zelfs
verlammend begint te werken. Het CDA bijvoorbeeld, de grootste partij van het
land, durft hem nauwelijks aan te pakken uit angst kiezers te verliezen. Dat is
echt zorgelijk. Het enige lichtpunt is dat moslims steeds laconieker gaan
reageren op Wilders' uithalen. In die zin is Wilders zijn eigen vaccin.'

Pechtold is even stil, zet zijn elleboog op tafel, brengt de vingertoppen van
zijn rechterhand samen en zegt: 'Toch even voor de duidelijkheid: ik zou het
veel liever over bijvoorbeeld onderwijs hebben als het weer over Wilders gaat of
de door hem opgeklopte integratieproblemen. Ik ben, in tegenstelling tot
massamedia, alleen niet degene die de publieke agenda bepaalt.'

D66-coryfee Hans van Mierlo zei onlangs dat 'de integratie van allochtonen in
Nederland eigenlijk weergaloos goed gaat, op een aantal uitzonderingen na'.
Deelt u die opvatting?

'Prachtige uitspraak, maar te prikkelend om als actief politicus te
onderschrijven. Ik ben het er op zich mee eens, maar die uitspraak miskent te
veel de problemen die er ook zijn. Eerst zijn we doorgeslagen in de betutteling
van allochtonen, en sinds Fortuyn zijn we volledig doorgeslagen in
beschuldiging. Het belangrijkste van integreren, is meedoen op de arbeidsmarkt.
Dat stagneert onder allochtonen doordat ze te weinig kansen hebben gehad, ze
actief zijn gediscrimineerd en te weinig begeleiding hebben gehad.'

Ik hoor u helemaal niet over de door liberalen altijd zo benadrukte eigen
verantwoordelijkheid.

'Wij zijn sociaallliberaal: gericht o hpeh individu, maar altijd oog voor de
samenleving als geheel. In normale mensentaal betekent dat: kans op
zelfontplooiing, maar een overheid die je helpt als je daartoe niet in staat
bent.'

U klinkt als een fan van het gematigde geluid van Job Cohen. Glimlachend: 'Ja.
Ik heb grote bewondering en waardering voor Job Cohen en ben het inhoudelijk
vaak met hem eens. Tien jaar lokale ervaring zegt me dat hij gelijk heeft.
Dwingen, persen en verplichten in de mate waar nu om wordt geschreeuwd, werkt
niet.'

Bij uw aantreden als partijleider in 2006 zei u: 'We zijn niet meer
onderscheidend, maar te veel een partij geworden die de waan van de dag
najaagt'. Is dat veranderd?

'Nog niet voldoende, maar de rust is wedergekeerd en ons profiel is verbeterd.
D66 was de partij van de gekozen burgemeester en intern gedoe over het al dan
niet steunen van de militaire missie naar Uruzgan. Inmiddels is het beeld over
D66 verbreed naar onderwijs, globalisering, Europa en hervormingen zoals de
versoepeling van het ontslagrecht. Daarmee zijn we minder afhankelijk van onze
veelbesproken kroonjuwelen, waaronder de gekozen burgemeester. Die zijn er nog
wel; ze staan alleen niet langer in de etalage, maar in ons depot, en zijn nog
altijd op voorraad leverbaar.' Dan lachend: 'Probleem is alleen dat er
vooralsnog weinig belangstelling voor is.'

'Zijn thema's zijn vaak die van GroenLinks, terwijl zijn uitstraling die van een
VVD'er is', klinkt het in de partij over u. Wat is volgens u, uw imago?

'Hallo zeg. Wat een vraag.' Zuchtend: 'Ik ben en blijf een lokaal politicus.
Daar zijn veel van mijn sociale standpunten gevormd. Als wethouder sociale zaken
was ik verantwoordelijk voor de schuldhulpverlening en trof ik met regelmaat
mensen in de bijstand. Dan zie je hoe ongelooflijk moeilijk het is voor die
mensen om rond te komen en dat een extra schop onder hun kont geen effect heeft.
Met mijn achtergrond als kunsthistoricus en veilingmeester heb ik wellicht een
elitair voorkomen, maar ik heb meer dan de gemiddelde politicus in Den Haag met
mijn poten in de klei gestaan. En in tegenstelling tot Mark Rutte en Wouter Bos
heb ik mijn das niet af- of juist omgedaan omdat ik van functie veranderde.'

Tot slot nog een geluid uit de achterban. 'D66 is nog altijd een beschadigd
merk', vinden partijgenoten van u. U stelde eerder juist dat 'de respectabi'
liteit langzaam terugkeert'. Waaraan merkt u dat?

'Allereerst in een wekelijks groeiend ledenaantal. Zelf merk ik het bijvoorbeeld
in de trein. Anderhalf jaar geleden kreeg ik nog meewarige blikken, eind vorig
jaar werden ze taxerend en tegenwoordig word ik weer aangesproken en
gecomplimenteerd. En wat betreft dat merk: we zijn een door en door getest merk.
Die zijn doorgaans bestendiger dan allerlei nieuwe merken die worden verpakt in
opvallende, maar holle frasen.'

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
CV Alexander Pechtold

Leeftijd: 42 jaar.
Opleiding: kunstgeschiedenis.
Is: fractievoorzitter van D66.
Was: minister van Bestuurlijke Vernieuwing (2005-2006), burgemeester van
  Wageningen (2003-2005), wethouder in Leiden (1997-2003) en veilingmeester
  (1992-1997).
Status: getrouwd, twee kinderen.
Woonplaats: Wageningen.
Krant: de Volkskrant, NRC Handelsblad.
Tijdschrift: de weekbladen, Kunst & Antiek Journaal.
Auto: 'Achttien jaar oude Volvo 740.'
CD: Mattheus Passion, Mika (vroege periode).
Laatste film: 'Zomerhitte, gebaseerd op het boek van Jan Wolkers.'
Boek: 'Ik ben alles van Wolkers aan het herlezen.'
Laatst gedanst: 'Eighties and nineties-feest Wageningen, twee weken
  geleden.'

--------
(c) 2008 Intermediair

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********