D66 versus 'Het Grijze Midden'

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Bron:   NRC Handelsblad
Datum:  18 september 2007
Auteur: Guus Valk
URL:    http://www.nrc.nl/binnenland/article770031.ece/Het_grijze_midden_gaat_nu_domineren


'Het grijze midden gaat nu domineren'
-------------------------------------
Liberale partijen hekelen nadruk van kabinet op moralisme en het collectief

Voor liberale partijen in de Tweede Kamer is het slikken: het kabinet-
Balkenende IV ziet weinig in de rol van het individu en de noodzaak om eigen
keuzes te kunnen maken. 'Ik geloof niet in de kinderpolitie van minister
Rouvoet.'

Alexander Pechtold, fractievoorzitter van D66, wordt er 'echt kribbig van'. Het
idee dat het kabinet de tijdgeest zo goed verstaan heeft, hoe vaak moet hij nog
zeggen dat dat een misverstand is? 'Als niet de ChristenUnie bij Balkenende en
Bos was aangeschoven maar GroenLinks, dan had het kabinet een heel andere koers
gevaren. Dan had het op papier ook een meerderheid van de kiezers gehad.'

Het irriteert Pechtold misschien niet eens het meest dat het vierde
kabinet-Balkenende (CDA, PvdA, ChristenUnie) zo expliciet afstand neemt van de
liberale gedachte. Dat krijg je als twee christen- democratische partijen gaan
regeren met sociaal-democraten. Het stoort hem vooral nog wel meer dat het
kabinet doet alsof het handelt naar de tijdgeest. Liberalen zijn passé, hoor
je. Mensen willen af van de cultuur van vrijheid-blijheid, ze willen een
overheid die grenzen stelt.

Dit voorjaar nog hield André Rouvoet, vicepremier en leider van de
ChristenUnie, een toespraak op het congres van zijn partij. Die toespraak
tekende de manier waarop het kabinet naar zichzelf kijkt. Critici van het
kabinetsbeleid, meestal 'libertijnen', lopen 'achter de feiten aan', zei hij.
'Mensen in Nederland zien in dat de morele vrijblijvendheid van de jaren
negentig meer kapot heeft gemaakt dan ons lief is. Degenen die individuele
vrijheid en autonomie als hoogste goed zagen, hebben over het hoofd gezien wat
een samenleving leefbaar maakt en bijeenhoudt: gemeenschappelijke waarden, het
besef dat een individu niet zonder gemeenschap kan.'

Feit is, en daar heeft Rouvoet gelijk in, dat liberalen politiek niet langer de
dienst uitmaken. Hun rol is kleiner geworden na acht jaar paarse kabinetten
(1994-2002) en drie kabinetten-Balkenende met de VVD. D66 is de laatste jaren
steeds kleiner geworden. De VVD heeft het als oppositiepartij moeilijk met
zichzelf. GroenLinks (zeven zetels) is onder Femke Halsema getransformeerd tot
een 'vrijzinnig-liberale' partij. Haar koers staat intern ter discussie.

Toch willen de drie partijen deze week, tijdens de algemene politieke
beschouwingen, laten zien dat er een ander geluid mogelijk is tegen het samen
leven en samen werken van het kabinet. Op hun manier nemen zowel VVD, GroenLinks
als D66 afstand van de filosofie van het kabinet, dat zich er zo graag op doet
voorstaan te weten wat de burger wil. Ze nemen het nog steeds op voor het
individu, dat beter in staat is keuzes te maken dan de gemeenschap.

Femke Halsema, fractievoorzitter van GroenLinks, heeft 'grote problemen' met het
moralisme van Balkenende IV. 'Het draagt de illusie uit dat de staat onze moeder
is. Quod non. Het staatsmoralisme dat het kabinet verdedigt, is op een
misverstand gebaseerd. Moraal is van de gemeenschap, nooit van de overheid. Die
moet alleen voorwaarden creëren voor moreel gedrag.'

Alexander Pechtold: 'Onder het mom van kreten als 'normen stellen' en 'achter de
voordeur' heeft het kabinet afstand genomen van de individuele benadering. De
bijzonderheid gaat eruit, het grijze midden domineert.'

Als voorbeeld noemt Pechtold het jeugdbeleid van minister Rouvoet (Jeugd en
Gezin). Het is goed, zegt hij, dat het kiest voor de jeugd als prioriteit.
Alleen: waarom moeten straks álle kinderen naar z'n Centrum voor Jeugd en
Gezin? De meeste ouders hebben daar geen zin in, want het gaat gewoon goed
thuis. Bovendien, zegt hij, 'verwatert' zo de hulp aan de kinderen die echt hulp
nodig hebben. 'Je moet niet beleid maken op 100 procent van de kinderen. Het
gaat om de 3 procent waar het misgaat. Het Maasmeisje en Savannah waren niet
onbekend bij de jeugdzorg, daar lag nu net het probleem niet. Het probleem ligt
bij de organisatie van die jeugdzorg, maar daar doet het kabinet gek genoeg
weinig aan.'

Halsema: 'Het is idioot dat het kabinet inzet op het uitbreiden van de
bevoegdheden van de jeugdzorg, terwijl de uitvoering problematisch is. Er is een
verantwoordingscultuur ontstaan, er wordt niet vertrouwd op de mensen die het
werk moeten doen.'

Dit weekend maakte Mark Rutte, leider van de VVD, duidelijk wat zijn partij mist
in 'dit verschrikkelijke linkse kabinet'. Rutte deed dat in een toespraak op de
algemene ledenvergadering, nadat de aanwezige leden hem ternauwernood in het
zadel hadden gehouden. Hij had een dag eerder Tweede Kamerlid Rita Verdonk uit
de fractie gezet, nadat zij voor de zoveelste keer kritiek had op de in haar
ogen te softe koers van de VVD-fractie.

Rutte sloeg op de ledenvergadering in Veldhoven een harde toon aan tegen het
kabinet, alsof hij iedere suggestie van softheid alsnog wilde ontkrachten. 'De
afgelopen dagen zijn Balkenende en zijn verschrikkelijke beleid off the hook
geweest door problemen in de VVD', zei hij. 'Het gaat ons om meer banen en een
zeer beperkt migratiebeleid', zei hij. 'Het kabinet brengt de Nederlandse
economie en ons zelfvertrouwen ernstige schade toe.' Tijdens de algemene
politieke beschouwingen zal de VVD-leider met plannen komen: de lasten moeten
omlaag, het integratiebeleid moet strenger en er moeten meer maatregelen tegen
onveiligheid genomen worden. De plannen van minister Rouvoet, die een netwerk
van Centra voor Jeugd en Gezin wil stichten, wees Rutte af. 'Ik geloof niet in
de kinderpolitie van Rouvoet. Hij wil achter iedere voordeur in de gaten houden
hoe mensen hun kinderen opvoeden.'

De VVD ziet niets in de lastenverzwarende maatregelen die het kabinet voorstelt,
zoals de hogere belasting op benzine. Die plannen moeten volgens Rutte worden
teruggedraaid. In plaats daarvan hebben de liberalen een eigen mobiliteitsplan
gepresenteerd, waarin zij voorstellen om in achttien jaar tijd tien miljard euro
extra in wegen en spoor te steken.

Ook D66-leider Pechtold heeft zijn twijfels bij door het kabinet voorgestelde
lastenverzwaringen. De belasting op vliegtickets mag dan sympathiek klinken,
zegt hij, uiteindelijk is het niet meer dan een 'krabbelmaatregel', zoals er zo
veel staan in de plannen voor komend jaar. 'Als je het doel van minder vliegen
succesvol wilt bereiken, moet je het Europees aanpakken. Daar lees ik niets
over.' De extra belasting op sigaretten en alcohol zijn volgens Pechtold vooral
symboolpolitiek, in een ideologisch jasje.

'Natuurlijk is roken slecht, natuurlijk zijn te veel drinkende jongeren een
probleem. Maar het kabinet maakt keer op keer dezelfde fout: problemen van een
kleine groep worden gemaakt tot een probleem van de héle groep.' Als je
drankmisbruik wilt bestrijden onder jongeren, dan weet Pechtold nog wel wat.
'Geef de burgemeester van Terschelling extra bevoegdheden, zodat hij jongeren
die zich te buiten gaan aan de alcohol van het eiland kan afzetten. Maar maak
hun wangedrag niet een probleem van iedereen.'

Femke Halsema noemt de begrotingsplannen van Balkenende-IV 'moralistisch zonder
handelingsperspectief'. Ze bedoelt dit: de moraal ligt er dik bovenop, maar de
plannen zijn over het algemeen een stuk minder doortastend. Halsema geeft
minister Bos (Financien, PvdA) als voorbeeld. Hij deed een oproep aan managers
in de publieke sector om de topinkomens te matigen. Maar concrete plannen mist
ze. 'Zo blijft zijn signaal steken in symboolpolitiek.'

Er gebeurt zo veel niet, vinden Halsema en Pechtold. Er komt geen onderzoek naar
de Nederlandse steun aan de oorlog in Irak en de hypotheekrenteaftrek wordt niet
beperkt - wat de VVD weer toejuicht. Aan het ontslagrecht wordt evenmin getornd,
zo lijkt het, en een referendum over het nieuwe Europees Verdrag lijkt er ook
niet te komen. Zelfs de hypotheekrenteaftrek blijft intact. Goed dan, Bos wil
het bezit van dure huizen (boven een miljoen euro) zwaarder belasten. Maar dat
is volgens Halsema niet meer dan een 'aardig begin'. Pechtold noemt het, 'het
begint bijna eentonig te worden', symboolpolitiek. 'Nog niet eens 1 procent van
de huizenbezitters krijgt hiermee te maken. De rijken worden symbolisch gepest,
maar veel zal het niet opleveren. Het kabinet combineert het slechte van twee
werelden: de hypotheekrenteaftrek verandert niet, maar er komt ook geen
huurliberalisering.'

Voor de liberalen rest er de komende tijd weinig anders dan oppositie voeren
tegen het kabinet dat de vrijzinnigheid en het individu heeft ingeruild tegen
maakbaarheid en het collectief. Femke Halsema heeft de hoop dat het ooit weer
goed komt met de PvdA, zegt ze, als de sociaal- democraten zich weer onder het
juk van de christen-democraten kunnen bevrijden. 'Het CDA en de ChristenUnie
domineren nu nog.'

Halsema heeft een 'verlanglijstje' van maatregelen die volgens haar nodig zijn.
Mensen zouden naar draagkracht moeten bijdragen aan de AOW. De arbeidsparti-
cipatie moet omhoog, door meer vrouwen aan het werk te helpen. De hypotheek-
renteaftrek moet worden beperkt. 'En boven alles: echte maatregelen om de
klimaatsverandering tegen te gaan.'

Alexander Pechtold zegt dat 'het kabinet van nivellering' in vier jaar tijd
grote schade kan aanrichten. 'Ik mis de grote plannen die de grote problemen
moeten oplossen. De vergrijzing moet nu worden aangepakt, anders hebben we over
acht jaar een enorm probleem. Het kabinet moet daarom mensen langer laten werken
en de arbeidsmarkt versoepelen. Dat dat niet gebeurt, vind ik echt zorgelijk.'

--------
(c) 2007 PCM

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********