Brinkhorst kijkt terug: We hebben angst voor de toekomst

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Bron:   NRC Handelsblad
Datum:  9 september 2006
Auteur: Roel Janssen
URL:    http://www.nrc.nl/binnenland/article476420.ece


'We hebben angst voor de toekomst'
----------------------------------

Oud-minister Brinkhorst vindt dat Nederland meer risico's moet durven nemen
D66'er Brinkhorst is geen minister meer. Maar hij kan zich nog altijd opwinden
over misstanden. 'Onbeschaafd gedrag is normaal geworden.'

Laurens Jan Brinkhorst kijkt uit het raam van de Haagse kantoorkolos waar hij
na zijn aftreden als minister een tijdelijk onderkomen heeft gevonden. Het
uitzicht maakt hem woedend: het centrum van Den Haag is een maand lang
afgesloten voor verkeer 'omdat er een betonnen richel in de belangrijkste
toegangsweg moet worden aangebracht'. Het verkeer staat tot in de verre omtrek
vast en de economische schade is gigantisch. 'Dictatuur van de tekentafel',
roept Brinkhorst. 'Dit is een symbool van de onmacht in het Nederlandse
bestuur. Er wordt niet nagedacht over de toekomst.'

In een opwelling zegt hij: 'Ik zou graag wethouder van verkeer in Den Haag
worden.'

Sinds de val van het kabinet-Balkenende II op 30 juni is Brinkhorst ambteloos
burger. De oud-minister van Economische Zaken en oud-vicepremier van D66 zegt
de mentale klap van zijn aftreden te hebben verwerkt. En inderdaad: Brinkhorst
(69) oogt ontspannen en lijkt bevrijd nu hij geen politieke verantwoordelijk-
heid meer draagt. Maar hij noemt de val van Balkenende II 'onnodig en onver-
mijdelijk'.

Verklaar u nader.

'Onnodig omdat het een onnozele aanleiding was. De beeldvorming dat er zware
druk op Ayaan Hirsi Ali is uitgeoefend (om haar een verklaring te laten tekenen
die politiek acceptabel was voor minister Verdonk, red.) was groter dan de
realiteit. Hirsi Ali is ook geen katje om zonder handschoenen aan te pakken. En
het was onvermijdelijk omdat de rek er uit was binnen D66 met betrekking tot de
positie van mevrouw Verdonk. In de slotfase koos de fractie voor isolement. De
neiging tot zelfkastijding van D66 vind ik zeer te betreuren. Maar uiteindelijk
heb ik me gesolidariseerd met de partij.'

Waarom heeft u de Kamerleden er niet van overtuigd dat de val van het kabinet
slecht is voor de economische hervormingsagenda van het kabinet, waarvan u de
vooruitgeschoven post was?

'Die afweging heeft in de laatste fase onvoldoende meegewogen. Ik heb ze
gewaarschuwd voor wat er op het spel stond. Ik heb gezegd wat er te zeggen
viel, daarna moet je zelfbeheersing tonen. Ik heb tegen de fractie gezegd: it
is your game.'

Fractieleider Lousewies van der Laan, die het kabinet liet vallen, is persoon-
lijk goed bevriend met u.

'In de politiek gaat het om resultaten, los van persoonlijke verhoudingen.'

Wat vond u van de presentatie van het verkiezingsprogramma van D66 in de
achtertuin van lijsttrekker Alexander Pechtold?

'Typisch D66, he? Provocatief en origineel.'

Het illustreert wel de marginalisering van D66.

'Ik hoop dat de crisis geen al te negatieve invloed zal hebben. D66 is er goed
in zijn verdiensten te minimaliseren en zijn problemen te maximaliseren. In
tegenstelling tot de grote partijen PvdA, CDA en VVD, is D66 geen belangenbe-
hartigerspartij. Wij gaan voorbij aan het eigenbelang en hebben oog voor de
lange termijn. De afgelopen 40 jaar heeft D66 thema's aan de orde gesteld die
nog steeds actueel zijn: bestuurlijke vernieuwing, milieu en duurzaamheid,
innovatie. Daar heeft D66 nooit de credits voor gekregen die het verdient.'

Uw coalitiegenoten in Balkenende II leken vooral opgelucht dat D66 uit het
kabinet verdween.

'D66 heeft disproportionele invloed gehad op het beleid van dit kabinet. We
hebben er voor gezorgd dat Europa, de kenniseconomie en duurzaamheid grotere
aandacht hebben gekregen. We hebben ons verzet tegen de neiging tot xenofobie,
we hebben ons ingezet voor grotere participatie van outsiders. Ik ben trots op
onze rol in het kabinet.'

De kiezers lijken daar anders over te denken. Uw partij staat op 1 of 2 zetels
in de peilingen.

'Ik ben ervan overtuigd dat er een sociaal-liberale partij moet zijn die
realistisch en idealistisch is. Ik hoop dat de kiezers zich zullen bedenken en
weer de weg naar D66 vinden.'

Er wordt gezegd dat u in januari, bij de politieke crisis rond de uitzending
van troepen naar Uruzgan, gedreigd heeft uw partijlidmaatschap op te zeggen.

'Nee, ik kies uiteindelijk altijd voor de partij. Ik heb toen wel een stevige
discussie gehad met Boris Dittrich (indertijd fractieleider van D66, red.).
Mijn bezwaar was dat de fractie al een positie had ingenomen voordat er een
discussie over de troepenuitzending was gevoerd. Voor mij is D66 de partij van
de dialoog. Dit was toegeven aan een angstsyndroom.'

Door de val van het kabinet is de toekomst van uw belangrijkste politieke
dossier, de splitsing van de energiebedrijven, onzeker.

'Het is een politiek signaal dat mijn opvolger Joop Wijn (CDA, red.) het
wetsvoorstel niet heeft teruggetrokken voor behandeling in de Eerste Kamer. In
de Tweede Kamer is het aangenomen met 129 stemmen. Het zou zeer te betreuren
zijn als men onder druk van de ongehoorde lobby van de energiebedrijven - deze
week nog de dreiging van de gezamenlijke ondernemingsraden om het licht uit te
doen bij de voetbalwedstrijd van het Nederlands elftal - koudwatervrees zou
krijgen.'

Wijn kiest als minister van EZ toch voor een andere toonzetting dan u deed. Hij
heeft zich onlangs kritisch uitgelaten over de durfkapitalisten van de private
equity.

'Nederland moet geen rentenierssamenleving worden maar risico's durven nemen.
Het beginsel van private equity gaat terug naar de Verenigde Oostindische
Compagnie. Er zijn natuurlijk spelregels nodig, maar als de Nederlandse econo-
mie risicomijdend is en er onvoldoende vernieuwing wordt doorgevoerd, kan pri-
vate equity een belangrijke rol spelen. Het dwingt het management van bedrij-
ven om scherp te blijven.'

Wijn toonde zich bezorgd over de invloed van buitenlandse kapitaalverstrekkers.
Hij hees de oranje vlag voor het bedrijfsleven.

'Het oranjegevoel kan alleen functioneren bij gratie van het blauw van Europa.
Anders wordt het oranje heel gauw een vale vlag.'

U begon vier jaar geleden over langer werken en hoon was uw deel. Nu hebben
vrijwel alle partijen het opgenomen in hun verkiezingsprogramma's.

'Ik ben er trots op dat niemand dit meer betwist. Bij onderwerpen als kennis-
migranten, sleutelsectoren van de economie, verbetering van het ondernemings-
klimaat moet het ministerie van Economische Zaken het voortouw nemen. Het is
het enige ministerie dat groei centraal stelt. EZ moet op de bres staan voor
een open samenleving en een open economie.'

Dat spoort niet met het naar binnen gekeerde politieke klimaat van nu.

'In de Nederlandse samenleving heerst angst voor de toekomst. Zoals de nieuwe
SER-voorzitter, Rinnooy Kan onlangs heeft gezegd: er is sprake van ontevreden-
heid, onverdraagzaamheid en onzekerheid in Nederland.'

Wat bedoelt u daarmee?

'We moeten een dialoog met onszelf aangaan. Onbeschaafd gedrag is normaal
geworden. Luister naar het taalgebruik in het publieke domein. Of kijk naar
de scheve verhouding tussen rechten en plichten. Ook op het gebied van vreem-
delingenbeleid en integratie hebben we veel te lang onverschilligheid ten
toon gespreid. Op al die gebieden moeten we onszelf weer beschaven.'

Dit klinkt als elitaire opmerkingen van een oudere D66'er.

'Helemaal niet. Ik voel me klasseloos en niet behorend tot een bepaald
establishment.'

--------
(c) 2006 PCM

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********