Op Campagne met Alexander (Deel 1)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Bron:   De Jonge Journalist
Datum:  7 november 2006
Auteur: Hans Hindriks
URL:    http://www.dejongejournalist.nl/news.php?nid=2921


Op Campagne met Alexander
-------------------------
Exclusief inkijkje in de campagne van D66

UTRECHT- Het is maandagmiddag, even voor half vier. We hebben afgesproken met
Alexander Pechtold, leider (over een schrijfwijze met 'ij' wordt steeds
openlijker nagedacht) van D66. Hij is wordt omringd door een paar medewerkers.
Spontaan aangesproken wordt hij nauwelijks. 'Mensen beseffen pas dat ik het ben
als ze achterom kijken', zegt hij.

Hij glimlacht, zoals hij dat op deze campagnedag wel vaker zal doen. Het mag dan
slecht gaan met D66 (de peilingen wijzen op niet meer dan twee zetels), zijn
gevoel voor humor heeft er niet onder geleden. Nog dagelijks wordt Pechtold
herinnerd aan zijn succesoptreden bij het tv-programma 'De Lama's' van enkele
weken terug. 'Niet inhoudelijk misschien, maar wel iets waar ik met veel plezier
op terug kijk', zegt hij. 'Ik heb er ook wel kritiek van collega's op gehad,
maar dat vind ik niet terecht. Het hangt er maar van af hoe je ermee om gaat.
Zo'n programma gaat over de vraag of je jezelf kan blijven, je grenzen kent, een
beetje zelfrelativerend vermogen hebt, en kunt improviseren. Nou, dat zijn de
kenmerken die ik verwacht van een politicus anno 2006.'

Het jonge ding uit de achterban heeft inmiddels het voorstel gedaan om op het
station van Utrecht maar eens flink te gaan flyeren. Maar Alexander protesteert:
'Dat mag niet he, we hebben geen vergunning.' 'De SP trekt zich daar ook niets
van aan', moppert iemand nog. Maar D66'ers blijven binnen het kader van de wet,
en dus trekt het gezelschap naar buiten, de bijna uitgestorven binnenstad in.

D66 heeft een vijftal verschillende flyers ontwikkeld. 'Eigenlijk bent U een
D66'er', zegt de een, refererend aan het feit dat 30 % van de Nederlanders ooit
op de partij heeft gestemd. 'Dit is mijn persoonlijke favoriet', zegt Alexander,
'al vind ik die met - wie vraagt er nou om vrijheid' ook wel sterk.' De andere
folders vestigen de aandacht op D66 als studentenpartij, lerarenpartij en
cultuurpartij.

'Ze beloven van alles en doen niks', moppert een 'teleurgestelde' kiezer op
leeftijd. Een ander, die de folder met daarop 'wie vertrouwt de leraar?' krijgt
toegestopt, mompelt 'niemand', en loopt knorrig door.

Twee jongens die abonnementen op het Algemeen Dagblad proberen te slijten,
springen op als ze Pechtold zien. 'Ik stem op jou hoor', zegt de een, 'Mag ik
je een hand geven?', vraagt de ander. Pechtold blijft lachen, de jongens lachen
ook. Waarschijnlijk hebben de drie meer gemeen dan het feit dat ze D66 stemmen.
Het slijten van AD-abonnementen is in deze tijden bijna even heiloos als het
werven van een D66-kiezer.

Hoe ga je om met wantrouwende kiezers? Op campagne met Alexander blijkt de
onverschillige, geregeld zelfs afwijzende reacties van veel mensen op straat.
'Wantrouwen zou ik het niet noemen, scepsis soms wel ja', zegt Pechtold. 'Maar
ik zal gewoon eerlijk blijven. Als iemand mij wat vraagt over de vergrijzing,
dan vertel ik dat we de AOW-leeftijd in 24 jaar verhogen naar 67 jaar. Er is al
genoeg gedraai. Op het moment dat je ook de dingen durft te vertellen die
impopulair zijn, zijn mensen eerder geneigd te geloven in de dingen die je
belooft en die wel populair zijn.'

Het gaat nog steeds over vertrouwen, want als er iets mis is met de partij dan
is het wel dat kiezers het geloof in de partij zijn kwijt geraakt. De ideeen van
D66 zijn niet impopulair, maar de partij is dat wel. Het is de lastige en
frustrerende spagaat waarin het campagneteam zich bevindt. Pechtold ziet echter
wel een langzame kentering: 'Je ziet nu dat ons optreden in de kwestie Uruzgan
langzaam wordt geaccepteerd door kiezers. Eerst was het nog allemaal 'boe, boe,
boe', maar je ziet steeds meer dat mensen open staan voor ons geluid. We blijven
ook eerlijk toegeven dat we fouten hebben gemaakt.' D66 stelt zich dus kwetsbaar
op. Zelfs de folder spreekt over kiezers die de partij heeft 'teleurgesteld' en
'een aantal fouten' dat is gemaakt.

Eerlijk en open zijn en zeggen wat je denkt, het heeft Pechtold vaak een
uitglijder opgeleverd. Verschillende keren werd hij voor controversiële
uitspraken op het matje geroepen. Volgens sommige politieke insiders werd hij
zelfs 'vernederd in de ministerraad' naar aanleiding van een interview met
vrouwenblad 'Opzij' waarin Pechtold de Haagse politiek 'vuil en vunzig' had
genoemd. Is hij voorzichtiger is geworden in zijn uitlatingen? Hij glimlacht,
tuit zijn lippen, en zegt: 'Ja en nee. Kijk, je leert ook veel natuurlijk. Maar
het is mooi dat ik dat gezegd heb, ik ben daar ook best trots op. Het bestrijden
van de zittende macht is iets waar D66 voor is opgericht en iets dat, zo denk ik
nu, beter vanuit de kamer kan dan vanuit de ministerraad. Het is voor mij een
grote uitdaging om ook vanuit te Kamer echt iets wezenlijks te veranderen en
niet alleen maar mee te hypen met al die anderen. In die zin vind ik dat Boris
Dittrich echt een voorbeeld heeft gesteld, daar ben ik trots op. Dittrich heeft
vier wetten op zijn naam staan, ingebracht vanuit de kamer.'

'Deel je die folders eigenlijk lukraak uit', vragen we. Pechtold heeft een
strategie, zegt hij. 'Jonge mensen stemmen eerder D66 dan heel oude mensen en
allochtone kiezers zijn heel politiek bewust.' Dus mikt D66 op de jonge
allochtoon? 'Dat is een fijne combinatie', zegt Alexander.

Hij krijgt een smsje. Het is Annelou, zijn woordvoerster, die vanmiddag helaas
verhinderd is. 'Top Alexander, het staat er heel goed in', schrijft ze. De ogen
van de lijsttrekker twinkelen even. Hij heeft zojuist een interview gegeven aan
het NRC waarin hij van leer trekt tegen de uitlatingen van Jan Peter Balkenende
over het doodsvonnis dat is uitgesproken tegen Saddam Hussein.

Pechtold is er 'oprecht boos' en verontwaardigd over. 'Het is schandalig dat hij
die strafmaat verdedigt. Ik schaam me diep dat hij mijn premier is. Ik ben bang
dat hij diep van binnen denkt, het zijn Islamieten, dat maakt het toch anders.
En het is ook niet de eerste keer dat hij zo blundert. Ik denk bijvoorbeeld
terug aan het incident in Indonesië (Balkenende sprak zich hier impliciet uit
tegen het homohuwelijk, red.), dan denk ik, ja deze man, met dit geklungel,
vertegenwoordigt toch ook mij? Op zulke momenten verwacht ik gewoon een antwoord
dat past bij onze beschaving. In die leiderschapskwaliteiten schiet hij
schromelijk tekort. Ik vind het echt een blamage dat hij zegt dat de doodstraf
een passende straf is. Je kan niet vanuit het Westen, waar wij de Amerikanen
proberen scherp te houden, en waar Amnesty International al jaren aan het
vechten is tegen de doodstraf, met zoiets naar buiten komen. En als hij nou
overvallen zou zijn door zo'n vraag, maar nee, de AIVD heeft meer dan zes
maanden aan zo'n antwoord kunnen werken, en dan zo'n uitglijder.'

Dat is ferme kritiek, maar traditiegetrouw is er bij D66 ook oog voor de
keerzijde. 'Kijk, het is wel een man die doorgaans enige rust bewaart, hoewel
hij ook vaak weer té rustig is en daardoor te laat is in zijn reactie, te laat
ingrijpt. Wij blijven echter de partij van de analyse, daar voelen we ons het
prettigst bij', zegt Pechtold. Hij weigert al maanden systematisch mee te
brullen met politici die een 'toeter op hun onderbuik zetten.' Geert Wilders
vindt hij de exponent van die onderbuikpolitiek. In oktober al noemde hij op DJJ
uitspraken van Wilders over een tsunami van islamisering die Nederland bedreigt
'walgelijk'. Een maand later scherpte hij die bewoordingen nog eens aan tijdens
een lijsttrekkersdebat op Radio 1.

'Ik kan best kernachtig een standpunt verwoorden, maar gebruik liever wat meer
zinnen. Ik heb zelf wel gezegd dat ik pas 'to the point' kan komen na de komma
in een zin. Dat klopt wel. Ik zit liever tien minuten in Buitenhof, waar je echt
je verhaal kunt neerzetten, dan dat ik in twee zinnen de hypotheekrenteaftrek
moet uitleggen. Ik kan het wel in dertig seconden, maar het gaat erom, neem je
mensen mee in een analyse? Je kunt niet alleen zeggen: 'Zo moet het'. Het is de
bedoeling dat je door een analyse samen tot een oplossing komt, tot het idee:
Ja, dit is nu een redelijke oplossing.' Het poldermodel dus, de politiek van
Paars. Pechtold heeft niets tegen Paars. Met name het eerste kabinet Kok zat vol
'goede ideeen'.

Toch moet hij toegeven dat er met één van de producten van Paars, het vmbo,
iets mis is gegaan. 'Het huidige verschil tussen de theoretische en praktische
leerweg is te groot. De doorstroom naar de havo is bemoeilijkt, terwijl zestig
procent van onze leerlingen op het vmbo zit en zij daardoor nu vaak niet verder
komen dan een tweejarige Mbo-opleiding. Ik vind dat geen goede
startkwalificatie, dat moeten we niet willen.' Hij is op verschillende scholen
geweest, van vmbo tot vwo en door het hele land. Hij noemt het 'de boeiendste
ervaringen in zijn campagne tot nu toe'. 'Je moet al die scholen ook niet op
één hoop gooien. Een vmbo in Appingedam verschilt wezenlijk van een vmbo hier
in Overvecht (een achterstandswijk in Utrecht, red.).'

We leggen Pechtold een multiple choice vraag voor. D66 wil het ministerie van
landbouw afschaffen, maar welk ministerie zou hij daarvoor terug willen hebben?
De drie mogelijkheden zijn: een ministerie voor jeugdzaken, een ministerie voor
milieu of een ministerie voor Europese Zaken; drie thema's waar D66 zich
traditioneel sterk op profileert. Pechtold denkt kort na en antwoordt resoluut:
'Jeugd, omdat als je jeugdzaken goed regelt ze vanzelf meer aandacht voor het
milieu krijgen en ze internationaler zullen denken.'Hij glimlacht, zoals hij wel
vaker doet als hij tevreden is over een antwoord. 'Het is een goed antwoord,
denk ik' geeft hij toe. 'Soms geef je een antwoord en denk je: het klopt, en
soms denk je in tweede instantie: ja, het klopt echt.'

Hij is ontspannen en komt nog even terug op het maken van excuses, het ritueel
waarmee hij bekendheid verwierf in zijn tijd als minister. 'Een stap terugdoen
als je eerst een pas vooruit bent gegaan, vind ik helemaal niet zo moeilijk of
pijnlijk. Het is gewoon een kwestie van eerlijk zijn, jezelf blijven.'

Het tweede deel van de reportage 'Op campagne met Alexander' verschijnt morgen
op De Jonge Journalist. Daarin praten we met de lijsttrekker over de
belangrijkste thema's van deze verkiezingen, zoeken we opstandige partijleden in
de gemeenteraad en zijn we bij een geheimzinnige ontmoeting met CDA-kamerlid
Henk Jan Ormel.

--------
(c) 2006 De Jonge Journalist

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********