Twijfel en indeterminisme (2)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

't Is maar voor wie dit soort zaken niet doorziet...

Nu Van der Laan haar onzin zo fraai heeft neergezet en Pechtold het daar
zo vreselijk mee oneens is, kan ik hier wat meer over zeggen. Ik heb het
hier trouwens zelf regelmatig op toegespitst. Want dit is het punt waarom
het mis gaat met D66. Het gaat niet mis door dat links/rechts-gedoe maar
door het determinisme van de sociaal-liberalen. Dat sociaal-liberalen
rechts zijn maar zich links noemen, is slechts bijzaak (dat hele links-
rechts-gedoe is trouwens deterministisch, de sociaal-liberalen vallen
dus opnieuw vreselijk door de mand).

Determinisme is het bepalen van een keuze ('A' of 'B'), indeterminisme
het superponeren van keuzes ('A' plus 'B'). Het eerste correspondeert met
stelligheid (zekerheid), het tweede met twijfel (onzekerheid).

In D66-termen: Van der Laan is deterministisch, Pechtold indeterministisch.
Van Wanrooij is deterministisch, Van Meeteren is indeterministisch. Of in
het verleden: De Graaf en Dittrich waren deterministisch; Van Mierloo,
Terlouw en Borst indeterministisch; Wolffensperger zat er een beetje tussen-
in.

Het vleesgeworden indeterminisme in D66 is echter Jacob Kohnstamm (Philip
Kohnstamm was de grondlegger van het politieke indeterminisme in Nederland).
Van Mierloo heeft z'n prachtige paradoxen nodig om het indeterminisme vorm
te geven.

Het indeterminisme zelf komt uit de quantumtheorie en werd bedacht door
mensen als Heisenberg (onzekerheidsrelatie), Schrodinger (golfvergelijking)
en Bohr (complementariteit). Het superponeren van keuzes is ontleend aan
het superponeren van toestanden, aan het mogen optellen van golven. Maar
eigenlijk is het deze drie dingen tegelijk - maar ook dat is later weer
afgebakend (sommigen is het een gruwel hier de onzekerheidsrelatie zelfs
maar bij te halen). Heel jammer, 't is immers al dit soort dingen tegelijk,
daar *gaat* het juist om.

Het determinisme komt uit de periode daarvoor. Vandaar dat gezeur met die
filosofen, vandaar dat afzetten tegen de religie (die ook deterministisch
is maar die een andere keuze maakt). Dat streven naar 'verlichting' (waar-
bij de religieuze verlichting niets te maken heeft met de filosofische)
is het streven naar determinisme. Verlichting *is* determinisme. Voor de
verlichte ligt alles vast, de verlichte doorziet immers alles. Verlichting
is de ultieme waan, dieper kan een mens niet zinken. Sommige 'verlichten'
hebben het over het 'opheffen van de tegendelen' - dat is dus de determi-
nistische pendant dan het superponeren van keuzes in het indeterminisme.
De verlichte moffelt de handel onder tafel, een indeterminist selecteert
ze simpelweg niet uit.

Moge het indeterminisme D66 er weer bovenop helpen...


Marc Fluks, Amsterdam

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********