Wiegel slaat terug naar / Donner neemt afstand van AHA

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Bron:   NRC
Datum:  24 november 2005
Auteur: Egbert Kalse
URL:    http://www.nrc.nl/opinie/artikel/1132831849784.html


Van Aartsen klem tussen zijn sterren
------------------------------------
De ruzie tussen Hans Wiegel en Ayaan Hirsi Ali legt een conflict bloot
over de koers van de liberalen. Voor fractievoorzitter Van Aartsen is de
kwestie hoogst ongemakkelijk.

DEN HAAG, 24 NOV. Waar gaat de hoogoplopende ruzie tussen Ayaan Hirsi Ali
(VVD) en het erelid Hans Wiegel over? Is het een strijd tussen twee
prominente liberalen, gaat het om de vrijheid van onderwijs, of om de
vraag wat nu het echte liberalisme is?

Hirsi Ali krijgt nu voor het eerst binnen haar eigen partij openlijke
kritiek op haar aanpak van het integratievraagstuk en de islam. Een aanval
op de Amsterdamse burgemeester Job Cohen, of op minister Piet Hein Donner
van Justitie is haar toegestaan, een afwijkend standpunt ten opzichte van
de rest van de fractie ook. Maar het erelid Hans Wiegel, daar hoor je niet
aan te komen, vindt men bij de VVD. Bij de fractie en op het partijbureau
stromen de mailtjes binnen van leden die Hirsi Ali erop wijzen dat ze met
haar recente uitval naar de 'reactionaire conservatief' Wiegel een stap te
ver is gegaan.

Ongewilde spil in de ruzie tussen de twee liberale prominenten is
fractievoorzitter Jozias van Aartsen, die Hirsi Ali tot dusver altijd in
bescherming heeft genomen, maar die ook bevriend is met Wiegel. Van
Aartsen, beoogd lijsttrekker voor de verkiezingen van 2007, probeerde
tevergeefs achter de schermen de ruzie tussen zijn twee electorale
magneten te beslechten. Vanmiddag riep hij hen beiden op 'een beetje
normaal en met respect met elkaar om te gaan'.

De ruzie begon met een interview met Hirsi Ali in het Jaarboek
Parlementaire Geschiedenis, dat afgelopen dinsdag werd gepresenteerd.
Daarin bepleitte Hirsi Ali opnieuw afschaffing van artikel 23 (vrijheid
van onderwijs) en haalde ze hard uit naar Wiegel, volgens haar een
reactionaire conservatief die nog leeft in het 'land van Ooit' en die het
gevoel voor de moderne realiteit volledig kwijt is. Wiegel stuurde Hirsi
Ali daarop dinsdag een eerste, geprikkelde brief. De afgelopen dagen
volgden brieven over en weer, op een steeds fellere toon. Voorlopig
sluitstuk was een radio-interview met Wiegel gisteravond waarin hij
afstand nam van Hirsi Ali. Hij zei te spreken namens een 'groot deel van
de fractie'. Wiegel herhaalde wat hij eerder dit jaar al eens in Buitenhof
had gezegd: 'Wat doet mevrouw Hirsi Ali eigenlijk in de Kamer?'

Het is de eerste keer dat er binnen de VVD zo openlijk over haar
opvattingen wordt gestreden sinds Hirsi Ali in het Nederlandse parlement
zit. De meeste fractieleden gaan een confrontatie met Hirsi Ali liever uit
de weg, in de wetenschap dat Van Aartsen haar zal steunen. Degenen die het
wel probeerden, werden publiekelijk in de steek gelaten door de
fractievoorzitter.

Hirsi Ali is een klasse apart binnen de fractie. Zij wordt nu al geruime
tijd beveiligd na bedreigingen aan haar adres wegens uitspraken over
Mohammed en de islam, heeft veel macht door de media-aandacht die zij
krijgt, staat op nummer zes van de lijst van het Amerikaanse Time-magazine
van de honderd meest invloedrijke personen ter wereld, en onderhoudt warme
banden met prominente VVD'ers als Frits Bolkestein, Neelie Kroes en
ministers als Rita Verdonk en Gerrit Zalm.

Maar ook Wiegel heeft een sterke positie binnen de partij. Van Aartsen
raadpleegt Wiegel veelvuldig over actuele politieke kwesties, onlangs nog
over de botsing met Kamerlid Pieter Hofstra over het rekeningrijden. Daar
komt bij dat Wiegel de afgelopen decennia als geen ander in staat is
gebleken de traditionele VVD-stemmers aan zich te binden. Juist omdat hij
geen formele positie bezit, is hij als een van de weinigen in de partij in
staat Hirsi Ali van weerwoord te dienen zonder te hoeven vrezen voor zijn
positie.

Dan is er het inhoudelijke conflict. Ook dat is voor Van Aartsen
ingewikkeld: de discussie tussen Wiegel en Hirsi Ali spitst zich toe op de
vrijheid van onderwijs, een delicaat onderwerp in liberale kring. De
partij nam in mei dit jaar een nieuw liberaal manifest aan, waarin staat
dat artikel 23 (over de vrijheid van richting en inrichting van onderwijs)
niet zal worden geschrapt, maar slechts minimaal wordt aangepast. Wel
staat er in het manifest dat er 'vanuit liberale beginselen geen goede
reden te bedenken is waarom de staat scholen op religieuze grondslag zou
financieren.' Daar worden echter geen vergaande conclusies aan verbonden.

Van Aartsen heeft, ondanks persoonlijke aarzelingen over artikel 23,
publiekelijk gezegd zich daar achter te scharen. Maar binnen de partij
ligt dat omstreden. Patrick van Schie bijvoorbeeld, voorzitter van de
Teldersstichting (het wetenschappelijk bureau van de VVD) steunt Hirsi
Ali, terwijl binnen de fractie meer voorstanders zijn voor de lijn van het
liberaal manifest. Openlijk kiezen tussen de lijn-Wiegel of de lijn-Hirsi
Ali is voor Van Aartsen geen optie.

De strijd gaat ook over een oude en een nieuwe interpretatie van
liberalisme. Waar Wiegel zich beroept op traditionele liberale waarden als
verdraagzaamheid en respect voor andersdenkenden, redeneert Hirsi Ali
langs de lijnen van de huidige immigratiesamenleving met
integratieproblemen en terreurdreiging. Wiegel schrijft dat door de
opstelling van Hirsi Ali 'de emancipatie en de kansen van de van oorsprong
allochtonen, die zich hier in Nederland thuis willen voelen en onze
democratische rechtstaat - met al zijn verworvendheden - steunen, niet
worden bevorderd.'

Terugverlangen naar de oude werkelijkheid, dat is Utopia, zegt Hirsi Ali
in het interview in het jaarboek. En in de laatste brief aan Wiegel:
'Waaruit blijkt, zoals u stiekem impliceert, dat ik niet verdraagzaam ben
en geen respect voor andersdenkenden heb? Hebben we de tijd niet achter
ons gelaten, dat we elkaar om de oren meppen met deze slogans van de
politieke correctheid? Geachte Heer Wiegel, we hoeven toch niet terug naar
de tijd van Ad Melkert?'

Zo bezien is de kloof tussen Wiegel en Hirsi Ali onoverbrugbaar. Het nu
gerezen conflict is slechts een uitingsvorm van een fundamenteel
meningsverschil. Van Aartsen kan hooguit hopen dat de twee liberale
kemphanen tot een staakt-het-vuren komen. Een andere uitweg is er niet.

--------
(c) 2005 PCM

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********