gemeentepolitiek en OZB
John Wijsmuller
j.wijsmuller at CONCEPTS.NL
Fri Jul 2 18:02:09 CEST 2004
REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl
Beste Bert,
Hieronder een verkorte weergave van de samenvatting en conclusies uit de
brief van de Commissie Autonomie van 22 mei 2004 van het VNG aan het Rijk:
http://www.vng.nl/Documenten/Extranet/15772_VNG_CA-Rapport1.pdf
Samenvatting en conclusies
1. De organische leer schrijft voor dat de gemeente een zekere
zelfstandigheid moet hebben ten opzichte van de andere delen van de staat.
2. Er is geen institutionele waarborg om de positie van het decentrale
bestuur te beschermen.
3. De Europese Commissie kent in de afgelopen jaren meer betekenis toe aan
de eigen rol van lokale en regionale actoren. Met een beroep op het
subsidiariteitsbeginsel en good governance streeft zij ernaar de regio aan
te wijzen als het niveau waarop zowel de ruimtelijke, verticale als de
horizontale beleidsintegratie plaatsvindt. 4. In de literatuur wordt de
indruk gewekt dat van de gemeente niet veel meer is overgebleven dan een
werktuig van het Rijk.
5. Empirisch onderzoek naar gemeentelijke besluiten wijst echter uit dat het
beeld van de onmachtige gemeente die alleen maar doet wat van bovenaf wordt
verordonneerd, niet strookt met de feiten.
6. Ruimtelijke ordening en Volkshuisvesting (inclusief de uitvoerende
pendanten: grondzaken respectievelijk bouw- en woningtoezicht) vormen het
kerndomein van de gemeente.
7. De veronderstelling dat in de afgelopen jaren sprake is van een proces
van recentralisatie via een substantiële toename van centrale normering en
centrale beleidsinstrumenten blijkt niet tegen de feiten bestand.
8. Geconstateerd is dat de kwaliteitsbewaking van het Rijk ten opzichte van
de gemeente in de vorm van controle-, verantwoordings- en
informatieverplichtingen toeneemt, met alle gevolgen van dien in termen van
bureaucratie en administratieve lasten.
9. Het is dringend gewenst een Handvest voor bestuurlijke verhoudingen in
het leven te roepen. Het Handvest dient bij voorkeur wettelijk te worden
vastgelegd.
10. Een handvest kan alleen functioneren, als de gemeente haar unieke
positie, namelijk dat ze het bestuur kan verbinden met de werkelijkheid van
burgers, ook daadwerkelijk benut. Ze moet die positie gebruiken door
kwaliteit te leveren, transparant en toegankelijk te zijn, verantwoording af
te leggen. Een belangrijk hulpmiddel daarbij is benchmarking. Benchmarking
staat bij gemeenten nog in de kinderschoenen. De VNG zou in dit opzicht een
kanteling in haar rol moeten bewerkstelligen. Zij zou méér moeten worden
georganiseerd als een professionele brancheorganisatie die niet alleen
optreedt als behartiger van de belangen van haar leden ten opzichte van het
Rijk, maar vooral ook functioneert als aanjager van professionaliteit,
kwaliteit, ontwikkeling, transparantie en toegankelijkheid bij haar leden.
En uit het COELO rapport van oktober 2002 "Voor- en nadelen van afschaffing
van de OZB op woningen":
http://www.coelo.nl
Internationale dimensie
In een steeds kleine wordende wereld en in een zich verenigend Europa is het
bezwaarlijk wanneer landen op belastingterrein te veel een buitenbeentje
zijn. Dat geldt zowel voor de samenstelling van de belastingmix als voor de
lokale autonomie.
Belastingmix
Om de gewenste belastingopbrengst binnen te halen bedienen overheden zich
van verschillende belastingen, om te voorkomen dat de belasting te zwaar op
één bepaalde productiefactor drukt. Hoe breder heffingen worden gespreid,
hoe kleiner de marktverstorende effecten van belastingheffing zijn
Een uitgebalanceerde belastingmix is dus van groot belang. In Nederland is
dit aandeel nu al relatief gering, zeker in vergelijking met de Verenigde
Staten waar dit aandeel bijna vijf keer zo hoog is. Afschaffing van de OZB
op woningen zou betekenen dat onroerend goed een bijna te verwaarlozen
aandeel krijgt in de Nederlandse belastingmix.
Het aandeel van decentrale overheden in de totale belastingopbrengst loopt
uiteen van 3 procent (Nederland) tot 32 procent (Zweden). Het eigen
belastinggebied is in ons land dus al miniem en het zou na de OZB_operatie
verder krimpen.
In Duitsland zijn decentrale overheden goed voor bijna 30 procent van de
totale belastingopbrengst. De Länder delen in de opbrengst van belangrijke
door de federale overheid geheven belastingen ('shared taxes'), maar zij
hebben geen directe invloed op grondslag en tariefstelling van deze
landelijke belastingen. Bij echte eigen belastingen ('own taxes') is de
decentrale overheid daarentegen bevoegd grondslag en/of tarieven van de
desbetreffende heffingen vast te stellen. Nederland neemt een positie in de
achterhoede in. Verdere verkleining van het decentrale belastinggebied zou
ons land in een onwenselijke uitzonderingspositie plaatsen. Onlangs pleitte
het weekblad The Economist nog voor meer belastingautonomie in het Verenigd
Koninkrijk, waar deze ongeveer op hetzelfde lage peil ligt als in Nederland.
Overigens bepaalt het Europees Handvest dat gemeenten het recht moeten
hebben belastingen te heffen, waarbij zij zelf de bevoegdheid hebben de
hoogte daarvan vast te stellen. Afschaffing van de OZB op woningen en het
aan een plafond binden van de OZB op niet_woningen (zie paragraaf 4.2) zou
hiermee op gespannen voet staan, omdat er dan vrijwel geen eigen belastingen
overblijven.
aandeel belasting op onroerende zaken in totale belasting
en prenieopbrengst 1999:
Nederland < 2%
Japan 8%
Canada 8 %
Verenigd Kon 8,5%
VS 9%
aandeel decentrale belasting en beleidsautonomie 1995:
Nederland 3% 3%
Zweden 32% 32%
Denemarken 31% 30%
Duitsland 29% 4%
Belgie 28% 16%
Groeten,
John Wijsmuller
----- Original Message -----
From: "Bert Bakker" <bbakker at usa.net>
To: "Marcèl van Dalen" <m.dalen10 at chello.nl>; "Bert Bakker"
<bbakker at usa.net>; <D66 at NIC.SURFNET.NL>
Sent: vrijdag 2 juli 2004 16:04
Subject: Re: gemeentepolitiek en OZB
REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl
Ik probeerde er juist achter te komen hoe dat toch werkt in gemeenten,
Marcel,
want ik word er altijd weer onaangenaam door getroffen dat de tarieven
altijd
weer omhoog gaan, en véél meer dan de inflatie. Nog ongerekend de steeds
hogere grondslag.
Maar wat ons standpunt is over de afschaffing van het gebruikersdeel van de
OZB? Dat is simpel: we hebben daarvoor getekend in het hoofdlijnenakkoord,
en
afspraak is afspraak. Gemeenten worden er overigens 100 procent voor
gecompenseerd, en de afschaffing van de OZB (die we zelf niet zouden hebben
bedacht) speelt een belangrijke rol in de compensatie van inkomenseffecten
in
het nieuwe zorgstelsel, juist voor de lagere inkomens (en daar zijn we wél
erg voor).
Groeten,
Bert Bakker.
Marcèl van Dalen <m.dalen10 at chello.nl> wrote:
Beste Bert,
Wellicht zou de volgende vraag een betere vraag zijn:
wat gaat de fractie van D66 in de Tweede Kamer er aan doen?
En wat is het standpunt van de TweedeKamer fractie?
Met vriendelijke groet,
Marcèl van Dalen
----- Original Message -----
From: "Bert Bakker" <bbakker at usa.net>
To: <D66 at NIC.SURFNET.NL>
Sent: Friday, July 02, 2004 2:15 PM
Subject: Re: gemeentepolitiek en OZB
REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl
Wat ik nooit zo goed begrijp is waarom gemeentelijke tarieven ALTIJD omhoog
gaan. Dit jaar 7,3 procent, vorig jaar 7,8.
Momenteel zou je nog kunnen zeggen dat het rijk bezuinigt, en taken
overhevelt
(hoewel, tegenwoordig altijd met het volledige budget - er is soms enige
herverdeling over gemeenten, maar macro gezien gaat het budget 100% over).
Dus
dat zou nog een reden kunnen zijn voor verhoging van gemeentelijke
belastingen, als de gemeenteraad ervoor kiest om geen keuzes te maken, en de
burger te laten betalen, ondanks de nationale nullijn.
Maar ook toen het rijk heel veel geld extra investeerde, en er
dientengevolge
miljarden en miljarden extra naar gemeenten gingen (en die miljarden zijn er
grotendeels nog steeds, in het gemeentefonds), ook toen gingen de
gemeentelijke tarieven met sprongen omhoog. Kennelijk onder het motto: de
burgers kunnen het wel betalen, nu, want het gaat lekker in de economie.
Ik zou daar eerlijk gezegd geen enkele moeite mee hebben als het inderdaad
zo
was dat burgers gemeentelijke politici afrekenen bij de
gemeenteraadsverkiezingen. Soms is dat ook zo, maar vaker stemt men
'landelijk' (ik stem bijvoorbeeld altijd D66), en landelijk populaire
partijen
doen er alles aan om dat te stimuleren. Maar dan is er ook een democratisch
tekort in het oordeel van burgers over de keuzes (of het gebrek daaraan) van
de gemeenteraad.
Wat doen we daaraan?
Groeten,
Bert Bakker.
**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst
(D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld
alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld
alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op:
http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********
**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst
(D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld
alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld
alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op:
http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********
**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********
More information about the D66
mailing list