Onduidelijk mandaat (Was: De woestijn aanvegen)

[Hein van Meeteren]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

At 02:26 27/02/2004 +0100, Tjerk Jouwstra wrote:


>De minister van justitie kan niet voor iedere scheet van een willekeurige Officier van justitie worden
>aangesproken, maar het O.M. is wel de vertegenwoordiger van het algemeen
>belang (namens wie deze misdadigers van hun vrijheid berooft),

Het OM berooft geen misdadigers van hun vrijheid. Het OM vervolgt verdachten, van wie een redelijk vermoeden van schuld bestaat. Dit doet het OM op relatief zelfstandige manier. Als het OM politieke verantwoording moet gaan afleggen over zijn vervolgingsbeleid, dan zouden we een systeem hebben waarin politieke criteria gaan meewegen bij opsporing en vervolging. Dat mag niet gebeuren. De zelftandigheid van het OM leidt soms tot problemen, maar die problemen worden ook door de politiek veroorzaakt, soms meer dan door het OM.

In het geval van de vervolging van de sergeant majoor in Irak (Erik O.) heeft OM eerder een timing fout gemaakt dan een beleidsfout. Er had eerst lokaal onderzoek hebben moeten plaatsvinden. Het OM heeft echter het volste recht iemand tot verdachte te maken die de dood van een burger op zijn geweten heeft. Of die verdenking nu in oorlogstijd of onder moeilijke omstandigheden is ontstaan of niet is een bijzaak. De rechter moet dan maar beslissen hoe strafbaar iemand is onder deze omstandigheden (de réchter berooft dus iemand van zijn vrijheid, niet het OM).

De geweldinstructie is onduidelijk doordat politici onduidelijk zijn gewest. Juist doordat kamer en kabinet geen duidelijk standpunt hebben ingenomen ten aanzien van de oorlog in Irak, is mitsgaders de instructie materieel onduidelijk geworden. Want met welk mandaat zitten we  nu in Irak? Zijn we onlosmakelijk onderdeel van de coalitie? Het lijkt er wel op: de Amerikanen presenteren ons steevast als bondgenoot, als deel van de coaltie. Bovendien luidt het mandaat van onze mannen en vrouwen niet veel anders dan dat van de Amerikanen, de Britten of de Spanjaarden. Maar nee, nu komen de politici: we zijn ook géén onderdeel van de coalitie, want in het voorjaar 2003 ging Nederland, schipperend tussen de rol van koopman en dominee, onderscheid maken tussen politieke en een militaire steun. Wegens electorale en andere politieke redenen mochten we geen militaire steun geven, maar wel een politieke (is dat onderscheid überhaupt te maken, met name als je troepen gat sturen???).

Dus... áls we geen militaire steun geven, en dus ook geen militair mandaat hebben, dan mogen onze militairen zich niet gedragen als militairen en is het logisch dat het OM geen genoegen neemt met gewelduitoefening alsof we onderdeel zijn van de bezettingsmacht.

D66 is haar eigen standpunt het vleesgeworden schipperen der politici. D66 was tégen de oorlog (hoewel ik Boris van der Ham in feb 2003 bij Barend &van Dorp heb horen roepen dat "er veel bommen op veel irakezen moesten vallen"). Toch geeft D66 hiervan geen punt van gemaakt bij de formatie. Daarmee is D66 stilzwijgend onderdeel geworden van de pro-oorlog coalitie. Maar nee, D66 kan de troepen in Irak alleen rechtvaardigen onder VN-regime, onder de voorwaarde dat er een overdracht van machten plaatsvindt opgetekend in een duidelijk stappenplan. Daarmee zegt D66 eigenlijk: onze troepen daar hebben géén militair mandaat maar een "wederopbouw-mandaat". Is D66 nu onderdeel van dit kabinet en pro-oorlog, of niet, is mijn vraag dan. (Daarom o.a. mijn motie tijdens het laatste congres). Hoe het ook zij: bij een mandaat zoals D66 dat ziet past óók geen neerschieten van iemand die met anderen een vrachtwagen besteelt. Kunt u zich de onduidelijkheid die zich misschien heeft meester gemaa
 kt va
n het OM een weinig voorstellen?

Als in Nederland een politiefunctionaris een op heterdaad betrapte dief zou neerknallen, dan zou het OM op z'n minst de functionaris als mogelijke verdachte aanmerken. Tussen Irak en Nederland bestaat geen principieel verschil, gezien het "vredesmandaat".
Het zijn, kortom, de politici geweest die onduidelijkheid over het mandaat, en dus over de gewelduitoefening hebben gecreëerd. Die onduidelijkheid wordt nu, lijkt het, afgewenteld op het OM.
Dat noem ik: het eigen stoepje schoonvegen.

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********