Beschouwingen: 'verantwoordelijkheid nemen'

[Auke Hulst]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Marc-Alexander haalt een mooi punt aan. In hoeverre mag je mensen
zelf verantwoordelijk houden? Dit kabinet hangt een extreme vorm van
meritocratie aan, met alle perverse gevolgen van dien. In die
meritocratie wordt ervan uitgegaan dat iedereen dezelfde instrumenten
krijgt aangereikt (mogelijkheid op onderwijs, toegang tot de
arbeidsmarkt) en je zelf verantwoordelijk bent voor wat je ervan
maakt. Het is natuurlijk cru om chronisch zieken en gehandicapten op
hun 'eigen verantwoordelijkheid' te wijzen, maar dit kabinet doet het
zonder blikken of blozen.
Maar wat is de realiteit? Dat is dat ongelijkheid de maatschappij
ordent. Of het nu de ongelijkheid is van overerving en kasten, of de
ongelijkheid van aangeboren talenten. Uit het besef dat elke
hiërarchische maatschappij is ingericht op basis van ongelijkheden
die je mensen moeilijk kan aanwrijven, volgt (voor een humanist) de
conclusie dat je een verplichting hebt goed te zorgen voor zij die
binnen de hiërarchie achterblijven. Maar de huidige perversie van de
meritocratie is juist dat door te wijzen op de 'eigen
verantwoordelijkheid' die mensen zouden hebben voor hun eigen
situatie, grote verschillen tussen groepen worden goedgepraat. En
mensen ook nog eens gedemotiveerd worden met de suggestie dat het
allemaal 'eigen schuld, dikke bult' is.
Los daarvan is de beginaanname, namelijk dat iedereen dezelfde
instrumenten krijgt aangereikt, al incorrect. Denk aan de afkalvende
toegang tot het onderwijsstelsel, of het verschil tussen een zwarte
school in een achterstandswijk en een school in Wassenaar. We gaan
naar een maatschappij die een soort kruising is van een
klassemaatschappij en meritocratie. Wie niet in voorrecht geboren
wordt en ook nog eens talent ontbeert (als gedefinieerd in termen van
economie vraag) is de pineut. En heeft geen enkele hoop op een
menswaardig bestaan. Of solidariteit van anderen.

Dit kabinet denkt dat het nodig is om de sociale zekerheid uit te
kleden om de solidariteit te bewaken. Het moet betaalbaar blijven,
anders willen de kids niet meer betalen!
Dit gaat uit van een bizarre, boekhoudkundige visie op hoe
solidariteit tot stand komt.  Solidariteit is afhankelijk van een
gevoel van saamhorigheid en gedeelde verantwoordelijkheid voor de
gemeenschap. Zoals Richard Rorty beargumenteerde vloeit dat voort uit
socialisatieprocessen, opvoeding en onderwijs. Solidariteit ontstaat
in een cultuur waarin er gedeelde belangen zijn, er kennis is van het
leven en dus medeleven (want empathie) met de zorgen van de ander.
Hoe groter de directe interactie tussen bevolkingslagen, hoe groter
de solidariteit. We gaan nu naar een maatschappij waarin ook fysiek
de scheiding tussen de wereld van rijk en arm heel groot wordt.
Waarin er geen kennis is meer van het leven van de ander (hetgeen ook
evident blijkt uit de soms beschamende opmerkingen van types als De
Geus en Balkenende aangaande de moeilijkheden die sociaal zwakken nu
tegen zullen komen.) Het gedeeld belang van een sociaal vangnet wordt
daarbij ook nog ondergraven. Voor de werkenden is het uitgeklede
sociale vangnet straks geen vangnet meer, maar een sociale ramp. Dat
maakt dat de incentive om te willen betalen voor zo'n vangnet
wegvalt. Als je het nog een beetje redelijk wilt hebben in geval van
nood, kun je het beter voor jezelf rekenen, en je particulier
bijverzekeren?
Waar het kabinet de mond veel heeft over solidariteit, geeft ze haar
een nekschot. In Zweden werd bij recente verkiezingen juist bewust
gekozen voor een hoger lastenniveau ten gunste van een sociaal
vangnet. Maar de Zweedse maatschappelijke cohesie is dan ook groter.
Als je wil werken aan solidariteit, moet je aan die cohesie werken.

Auke Hulst


>  j.hoek20 at CHELLO.NL meent,
>>Het gaat er niet om om mensen met suikerziekte extra te gaan laten betalen,
>  >maar iedereen die aan een bepaald chronisch ziektebeeld/behandeling
>>meedeelt, zou daar ook in de kosten mee moeten delen, omdat ze die zelf ook
>>voor het grootste gedeelte veroorzaken.....
>
>  Niemand vraagt om een chronische ziekte en wie er door getroffen wordt,
>  heeft daar geen enkele schuld aan.

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********