Recall in Californië

Thu Sep 11 16:20:19 CEST 2003

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Ter info aangezien op deze lijst het Californische recall-referendum al
een paar keer besproken is. Onderstaand stuk is van Arjen Nijeboer van
(o.a.) de Europese Referendumcampagne (die zijn belangrijkste doel
inmiddels bereikt heeft! :-)). Het bevat wat interessante informatie die
hier nog niet aan bod is gekomen.

(Hoewel ik het uiteraard niet eens ben met zijn aanbeveling over het
Franse systeem voor de presidentsverkiezingen - maar wel met zijn
bezwaren tegen met het Californische kiessysteem). Zie ook
http://users.skynet.be/herman.beun/flawed_votes.html)

/Herman

==========
Verschenen in: Financieele Dagblad, 23 augustus 2003

(inleiding en kop zijn niet van mij
)

Weinig mis met democratie in Californië

De verkiezingen in Californië worden afgedaan als een klucht. Maar de
zittende Democratische gouverneur Davis kan wel degelijk wanbeleid en
kiezersbedrog verweten worden. De ‘recall’ vormt een bewijs van een
vitale democratie, meent Arjen Nijeboer

De aanstaande recall-verkiezing over de Californische gouverneur Davis
is de afgelopen weken betiteld als “een op hol geslagen directe
democratie” (Volkskrant) en als “een circus” (NRC) en “een carnaval”
(AD). Volgens velen is wederom het bewijs geleverd dat directe
democratie naar de guillotine leidt. Dat beeld is echter zeer
ongenuanceerd. De recall is gewoon één van de instrumenten om praktische
invulling te geven aan het basisidee van democratie: volksheerschappij.

De ondertoon in de media was de afgelopen weken veelal als volgt: de
verkiezingen waren nog haast niet over of de weinig cameragenieke, maar
serieuze en ervaren gouverneur Gray Davis werd schietschijf van een
anti-politieke meute die de pest in had over zaken waar Davis ook niets
aan kon doen. Die meute presenteert zich als grass roots maar in feite
zit Big Business erachter, met het werkelijke doel om de progressieve
verworvenheden onder Davis terug te draaien. Een handjevol mensen kan zo
’n recall al aanvragen. En ervoor in de plaats krijgen we clowns als
Arnold Schwarzenegger en Larry Flint. Zo zie je maar weer waar directe
democratie allemaal toe leidt.

Dat is een zeer gemakkelijk en eenzijdig beeld. Vijftien Amerikaanse
deelstaten kennen, veelal al een eeuw lang, de recall-regeling. In al
die tijd gebeurde het echter slechts één keer (in 1921 in North Dakota)
dat een gouverneur daadwerkelijk tot aftreden gedwongen werd. Kennelijk
is er dan ook wel echt wat aan de hand. Op lokaal niveau komt de recall
vaker voor (36 deelstaten kennen de lokale recall), maar ook daar krijgt
de politicus in de meeste gevallen steun van de meerderheid: raadsleden
overleven in 70,8 procent de recall-stemming en burgemeesters in maar
liefst 82,4 procent. Dit gegeven komt overeen met wat meestal uit
onderzoeken naar de uitkomsten van directe democratie naar voren komt:
meestal springen burgers vrij voorzichtig met hun rechten om.

De recall is in de Verenigde Staten veelal tegelijk met het referendum
en het volksinitiatief ingevoerd in de periode 1900-1920, onder druk van
de Progressives en de Populists die stelden dat verkiezingen alleen niet
voldoende zijn om democratie te garanderen. Hoe kunnen we serieus over
democratie praten – zeiden zij – als de elite weliswaar gekozen wordt
maar na de verkiezingen hun oren weer laten hangen naar allerlei
belangen behalve het volk? Via het referendum zouden burgers
wetsvoorstellen zonder draagvlak kunnen tegenhouden, via het
volksinitiatief zelf wetsvoorstellen ter stemming brengen en via de
recall politici die zich zodanig misdragen hebben dat ze geen vertrouwen
meer genieten, tussentijds vervangen.

Laten we het geval Davis eens bekijken. Het is niet zo dat Davis er nog
maar net zat: hij trad in 1998 aan. Als zodanig kreeg hij te maken met
een forse en lang aanhoudende energiecrisis. Hij is van alle politieke
zijden hevig bekritiseerd om de manier waarop hij die had aangepakt.
Niettemin werd Davis in 2002 ternauwernood herkozen, waarbij zijn
electoraat was afgekalfd van 4,9 naar 3,5 miljoen stemmen. Er speelden
diverse factoren, maar één oorzaak was dat zijn Republikeinse opponent
Bill Simon algemeen als zwak werd betiteld en dat Davis, die een
reputatie heeft als doorgewinterde campaigner, maar liefst 70 miljoen
dollar voor zijn campagne wist in te zamelen van grote ondernemingen.
(Ook bij de recall staat Big Business weer merendeels achter Davis. De
Los Angeles Chamber of Commerce en de California Business Roundtable,
twee van de belangrijkste spreekbuizen van het Californische
bedrijfsleven in Californië, hebben zich voor Davis uitgesproken.)
Tijdens de verkiezingscampagne in november schilderde Davis een
rooskleurig beeld van de financiële situatie van Californië, viel
iedereen aan die over bezuinigen sprak en sloot belastingverhogingen
categorisch uit. De verkiezingen waren echter nog niet over of Davis
kondigde een recordtekort van 32 miljard dollar aan (meer dan het tekort
van alle andere Amerikaanse staten samen, terwijl er 2 jaar geleden nog
een fors overschot was) evenals een nieuw pakket belastingen ter waarde
van 8 miljard dollar. Ofwel, Davis had gejokt. Dat was voor een grass
roots beweging (pas later sprong Darrell Issa op de band wagon) om de
voor een recall benodigde 900.000 handtekeningen in te zamelen – geen
gering aantal op een geregistreerd electoraat van 15 miljoen.

Wie de argumentensectie op de website van het recall-comité
(www.davisrecall.com) vergelijkt met die Davis’ tegencampagne
(www.stoptherecall.com), ziet dat de voorstanders van de recall wel
degelijk goede argumenten hebben. Davis geeft dat met zoveel woorden ook
toe. Het eerste deel van de argumenten op www.stoptherecall.com gaat
helemaal niet over Davis maar is een moddersmeeractie richting Darell
Issa, de grootste financier van het recall-comité die geen
gouverneurskandidaat is, en zodra na een hele tijd de inhoudelijke
argumenten beginnen is de eerste: “You don’t have to like Davis to be
against the recall”, gevolgd door rekenvoorbeelden wat met het geld
gedaan had kunnen worden dat het houden van de recall kost.

Voor wat betreft de clowns: op de lijst van bijna 200 kandidaten voor de
gouverneurspost staan inderdaad diverse types waar ik zelf nooit op zou
stemmen. Maar hey, dit is Amerika. Zowel in het via referenda geregeerde
Californïe als op het federale niveau dat geen enkele vorm van directe
democratie kent – de Verenigde Staten zijn één van de vijf landen
wereldwijd die nog nooit een nationaal referendum hielden – kan een
acteur het hoogste ambt binnenslepen: zie Ronald Reagan. En ook het
grote geld speelt in Amerika in het gehele politieke systeem een rol,
zowel in het representatieve systeem als bij referenda. In Zwitserland,
onderdeel van de Europese politieke cultuur, is dit vrijwel onbekend.
Als Nederland de recall zou hebben, zou ze een zeer andere gedaante
aannemen dan nu in Californië.

Zeker, bepaalde elementen van de Californische recall-regeling zijn zeer
gebrekkig. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat Davis steun krijgt van 40%
van de kiezers en dus moet vertrekken, maar zijn opvolger met 20% van de
stemmen of minder tot gouverneur wordt verkozen. Dit omdat er vele
kandidaten zijn met slechts één stemronde. Maar dat kan eenvoudig worden
veranderd door, net zoals bij de Franse presidentsverkiezingen, meerdere
rondes in te voegen zodat uiteindelijk steeds 2 kandidaten tegenover
elkaar staan. Zoals in Frankrijk kan de tijd tussen de rondes beperkt
blijven tot enkele weken, zodat er geen lange gouverneurloze periode
ontstaat.

 “Ik ben misschien ouderwets, maar ik kom uit de school die meent dat
als een verkiezing voorbij is en iemand tot leider is gekozen, iedereen
achter die leider gaat staan en hem vier jaar het volk laat leiden”, was
Davis op de recall. Inderdaad: roepen dat wat jij zegt moet gebeuren
omdat jij nu eenmaal de leider bent, is niet meer van deze tijd.

Arjen Nijeboer is  verbonden aan het Initiative & Referendum Institute
Europe.

==========================

-------------------------------------------------------------
Herman Beun                       http://www.hermanbeun.info/
Herman.Beun at tiscali.be                    Brussel, Vlaanderen
-------------------------------------------------------------
*representative democracy is a contradiction in 4 year terms*
-------------------------------------------------------------

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********