Het water in Europa

[Henk Elegeert]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Met de bescherming en de kwaliteit van het water in Europa
wordt vooruitgang geboekt. Bijna 30 jaar Europese wetgeving,
en nationale en internationale actie om het aquatisch milieu
te beschermen en de kwaliteit ervan te verbeteren werpt nu
op vele terreinen vruchten af ...

http://reports.eea.eu.int/briefing_2003_1/nl/EEA_Briefing_WIR_NL.pdf

"
Het water in Europa

Algemeen beeld

Met de bescherming en de kwaliteit van het water in Europa
wordt vooruitgang geboekt. Bijna 30 jaar Europese wetgeving,
en nationale en internationale actie om het aquatisch milieu
te beschermen en de kwaliteit ervan te verbeteren werpt nu
op vele terreinen vruchten af. Op bepaalde punten, met name
in de landbouw, worden echter nog geen vorderingen gemaakt.
Bovendien kunnen zich op punten waar wel resultaten zijn
behaald nog altijd problemen voordoen en kan de situatie
lokaal nog erg slecht zijn. Daarbij komt dat er op enkele
terreinen veel gegevens ontbreken. De conclusies die daar
getrokken zijn, moeten dan ook met enige behoedzaamheid
worden bekeken.

Gezien de grote invloed van de landbouw is het belangrijk
de gevolgen van de uitbreiding van de Europese Unie
op deze sector en op de kwaliteit van het water in de
nieuwe lidstaten in het oog te houden. De economische
hervormingen in de jaren ‘90 hebben over het algemeen
geleid tot een vermindering van de druk op het aquatisch
milieu, maar een intensievere landbouw in deze landen na
hun toetreding zal waarschijnlijk deze tendens keren.

Vooruitgang

Ecologische kwaliteit van rivieren

De ecologische kwaliteit is een weergave van de gevolgen
van alle vormen van chemische en fysische druk op het
biologische systeem. Informatie over rivieren in 14 landen
geeft aan dat de kwaliteit van het rivierwater in de meeste
gevallen verbetert. Vergelijkbare gegevens op Europees
niveau ontbreken echter. Hierin zal verbetering komen
zodra de Kaderrichtlijn Water (2000/60/EG) in het nationale
recht van de lidstaten is opgenomen en wordt toegepast.

Vervuiling door zuurstofverbruikende stoffen en fosfor

Behandeling van lozingen van stedelijk en industrieel
afvalwater hee? geleid tot aanzienlijke verbeteringen
van de kwaliteit van veel watersystemen in heel Europa.
Opmerkelijk is de daling van de concentratie aan fosfor en
organische stoffen in rivieren en meren als gevolg van een
verbeterde zuivering van het stedelijk rioolwater, invoering
van fosfaatvrije wasmiddelen en een geringer gebruik van
fosfaathoudende meststoffen in de landbouw.

Er is tevens sprake van een geringere belasting door
indirecte (via rivierwater)en directe uitstoot van
voedingsstoffen naar de zee (in het bijzonder de Noord- en de
Oostzee), hoewel deze afname om een aantal mogelijke redenen
(complexe fysisch- chemische relaties, ontbrekende gegevens)
niet altijd hee? geleid tot een vermindering in de
concentratie voedingsstoffen in zeewater.

Een betere afvalwaterzuivering heeft ook geresulteerd in een
verbetering van de kwaliteit van het zwemwater (kust-
en binnenwater). Ruim 90 % voldoet inmiddels aan de
verplichte EU-normen.

Vervuiling door gevaarlijke stoffen

De vervuiling van rivieren door zware metalen en enkele
andere streng gereguleerde chemicaliën die opgenomen zijn in
de richtlijn Gevaarlijke Stoffen (76/464/EEG) neemt
over het algemeen af. Over vele andere vervuilende stoffen
zijn er echter te weinig gegevens beschikbaar om een
goede evaluatie te verrichten.

Daarmee is ook de belasting door lozingen van zware metalen
en bepaalde organische stoffen in het mariene milieu
afgenomen. Ook blijkt deze daling te leiden tot een afname
van de concentratie van dergelijke stoffen in organismen in
de Europese zeeën, hoewel nog altijd overschrijdingen van de
voor menselijke consumptie veilig geachte grenswaarden worden
aangetroffen in mosselen en vis uit estuaria van grote
rivieren, bij industriële puntbronnen en in havens.

De huidige EU-lidstaten zijn er grotendeels in geslaagd de
reductie van de uitstoot van gevaarlijke stoffen te beperken
door toepassing van schonere processen en technologie
in de industrie. Lozingen van olie uit raffinaderijen en
offshoreinstallaties zijn afgenomen. In de toetredingslanden
zijn beperkingen van de uitstoot voornamelijk te danken
aan de sluiting van onrendabele installaties.

Een nieuw probleem vormt de aanwezigheid in
oppervlaktewateren van stoffen die de hormoonhuishouding
verstoren; verscheidene Europese landen rapporteren reeds
seksuele ontregeling bij aquatische dieren.

Waterwinning

Met uitzondering van Zuidwest-Europa is de totale
waterwinning in het afgelopen decennium afgenomen.
De meeste sectoren hebben hun waterverbruik verminderd door
maatregelen als meer hergebruik van water en grotere
doelmatigheid in het gebruik. Ook hogere waterprijzen
hebben een rol gespeeld.

Olielekken

De totale omvang van uit schepen gelekte olie is in de jaren
‘90 afgenomen, al kan de situatie per jaar sterk
verschillen. Dit is waarschijnlijk te danken aan het in de
vaart brengen van meer dubbelwandige schepen en aan
navigatieverbeteringen.

Informatie

In de afgelopen acht jaar heeft de totstandkoming van
Eurowaternet (het door het EMA gecoördineerde netwerk dat
gegevens en informatie over water verzamelt) gezorgd voor
aanzienlijk betere informatie over het water in Europa.

Stagnatie

Nitraatvervuiling

De stikstofvervuiling, vooral in de landbouw, is op
hetzelfde niveau gebleven. Naarmate de puntbronuitstoot
afnam, is het aandeel van de landbouw in deze vorm van
vervuiling verhoudingsgewijs gestegen.
De concentraties in rivieren bleven in de jaren ‘90
vrij stabiel en zijn het hoogste in de West-Europese
landen met de meest intensieve landbouw. Ook de
concentraties voedingsstoffen in de zeeën zijn over het
algemeen stabiel gebleven.

Er is geen bewijs voor veranderingen in het nitraatniveau van
het grondwater. In ongeveer een derde van de
grondwatersystemen waarover informatie beschikbaar is,
worden de grenswaarden van nitraat in drinkwater
overschreden. Nitraat in drinkwater is een veel voorkomend
probleem in heel Europa, met name in ondiepe bronnen.

Waterwinning voor irrigatie, energieproductie en toerisme

Er is een licht stijgende tendens in het gebruik van
water voor de landbouw in Zuidwest-Europa -
bijvoorbeeld voor irrigatie - en voor de energieproductie
in de niet-mediterrane toetredingslanden. Het toerisme legt
een grote en naar alle waarschijnlijkheid toenemende druk op
de watervoorraden in veel regio’s in Zuid-Europa.
Overexploitatie blij? grote zorgen baren in de kustgebieden
en op de eilanden van de Middellandse Zee, waar
drinkwatervoorraden door zeewater worden verontreinigd.

Pesticiden

Pesticiden uit de landbouw komen in zorgwekkende
concentraties voor in oppervlakte-, grond- en drinkwater.
Uit de gegevens over veel stoffen kunnen echter geen trends
worden opgemaakt.

Referenties:

Het water in Europa: een evaluatie op basis van indicatoren.
Samenvatting, EMA, Kopenhagen

Europe’s water: An indicator-based assessment, topic report
No 1/2003, EMA, Kopenhagen

EMA-briefings zijn beknopte, gemakkelijk te begrijpen
inleidingen op actuele milieuvraagstukken, gebaseerd op de
meest recente beschikbare informatie. De briefings zijn
beschikbaar op de website van het EMA: www.eea.eu.int
"

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********