Tien vernieuwingsstappen voor D66

[ReindeR Rustema]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Hein van Meeteren <heinwvm at chello.nl> wrote:
> 
> At 02:14 03/03/2003 +0100, ReindeR Rustema wrote:
> 
> >Het lijkt me een onmogelijke opgave om in te gaan tegen 'de wil van de
> > kiezer'. Want wat wil de kiezer? Zoveel kiezers als er zijn, zoveel
> > willetjes.
> 
> Toch lukt het opiniepeilers om al die willetjes te clusteren tot
> onderwerp-gerelateerde uitspraken. Er zijn verbanden te leggen tussen
> alle individuele wils -en opinie-uitingen. 

Daar zijn gevaren aan verbonden. De opiniepeilers worden een macht op
zich op die manier. De vragen die ze stellen, de onderwerpen die ze
onderzoeken sturen de uitkomsten. Ze vinden niet wat ze niet zoeken. Het
is mij onduidelijk hoe die onderzoeken worden opgezet, ondanks dat ik
zelf ooit als student heb meegewerkt aan het telefonisch enqueteren. 

Wat ik mij vooral herinner was de permanente worsteling tussen het
verhaal van de mens aan de andere kant en de rigide vragenlijst waar het
antwoord in moest passen. Helpen mag niet, dan beïnvloedt je de
uitkomsten. Aansturen op 'weet niet' zal de stellige extremelingen
(links of rechts) alleen maar helpen. Ik mocht alleen de vraag herhalen
en wachten tot er iets spontaan uit kwam. Pijnlijk lange stiltes vielen
er terwijl de respondent allerlei vragen op mij afvuurde. Ik probeerde
dapper de vragen te herinterpreteren als antwoorden. Na afloop van het
gesprek was de opluchting wederzijds. 

Die arme burgers wisten gewoon niet waar de opiniepeilers het over
hadden. Echt niet omdat ze stom waren ofzo, het was een redelijk
getrouwe dwarsdoorsnede van de bevolking. De hogeropgeleiden deden het
ook geen haar beter dan het gepensioneerde boertje die zijn lagere
school niet af had mogen maken omdat hij moest werken. OK, die was dan
wel intelligent, had gewoon de kans niet gehad. Maar ook de wat minder
snuggere hadden soms juist verbluffend effectieve antwoorden. 

Al die burgers die ik aan de lijn hebben gehad hadden uiteindelijk
allemaal wel gelijk, ik zou niet met ze in discussie hebben willen gaan.
Ze antwoorden uiteindelijk gewoon op basis van hun persoonlijke
situatie, anders kwamen we domweg niet door die vragenlijst heen. Af en
toe gebeurde het en probeerde men na te denken voor het algemeen nut.
Dat werd gruwelijk moeilijk omdat ik allerlei basisinformatie niet kon
geven. Ik kon alleen dat ene zinnetje wat aan de vraag vooraf ging maar
herhalen. Na verloop van tijd gaf men het dan op. 'Nou ik weet het ook
niet hoor, lagere ziektepremie dan maar'. 

Mij bellen ze nooit, die opiniepeilers. 
 
> Maar de vraag blijft: welke problemen zijn het meest urgent en welke
> aanpak is het meest effectief? LPF zal roepen: veiligheid en immigratie!
> D66 roept: onderwijs!! Er zal tóch een keus gemaakt moeten worden op
> basis van wereldbeschouwing, en dan hebben uiteindelijk de kiezers
> wederom het laatste woord (anno nu hebben ze kennelijk gekozen voor o.a.
> veiligheid).  

Als een opiniepeiler mij zal vragen wat belangrijk is dan roep ik dat
het allemaal belangrijk is omdat alles met elkaar te maken heeft. Als ik
met het mes op de keel een antwoord moet geven dan zal ik zeggen dat
onderwijs en onderzoek het belangrijkst is. Dat zijn toch de
belangrijkste middelen die we hebben op complexe problemen aan te
pakken. Een wereldbeeld of ideologie heb ik dan nog niet eens gegeven,
meer een keuze voor de middelen, te weten zorgvuldigheid, technologie,
rede en zo verder. 

In een balorige bui zal ik misschien zeggen dat iedereen maar het land
uit gegooid moet worden die eruit gegooid kan worden en de rest in het
gevang, al dat gezeur, laat me met rust. Als ik terugdenk aan die gewone
burgers die ik aan de lijn heb gehad zie ik een groot gedeelte dat
makkelijk zeggen. En ik geef ze geen ongelijk eigenlijk. 

Met andere woorden, deel de problemen op in kleine stukjes en verdeel
die over experts en kenners en val de burgers niet lastig verder. Als
alle burgers zo een klein aandeel nemen, dan gaat het wel lukken. Ik
pleit dan niet voor een technocratie met alleen maar technocraten aan de
macht. Iedere burger is altijd wel een klein beetje expert op iets, ook
al zijn het maar volkstuintjes (toevallig het onderwerp in
nl.stad.amsterdam waar ik mijn verkiezingsprogramma voor Amsterdam op
baseer). 

Wat dan overblijft zijn de grotere kwesties op metaniveau. Zaken als
sluiten we ons land af voor de rest van de wereld, helpen we mensen die
het minder hebben getroffen of niet, dat soort zaken. Daar kan iedereen
weer wel over meepraten. Maar val ze niet lastig met gedetailleerd
geneuzel zou ik zeggen.


> het werken aan een bredere, loyale achterban is precies geen in bepleit in
> mijn tien punten.

Goed, het formuleren van een mediastrategie hoort daar bij lijkt me. 

Het lijkt me dat voor D66 het beste is om zich niet langer te richten op
de intermediairs. De journalisten moeten zelf maar verslag doen van wat
er gebeurt in D66. Dus rechtstreeks mailen, post sturen van de
volksvertegenwoordiger naar de kiezer die zich heeft opgegeven. Een
politiek dagboek of iets dergelijks. Of en toe een uitleg over een
ingewikkeld probleem. Naar keuze elke week, elke maand of elk kwartaal.
Je hoeft er geen lid voor te zijn, je hoeft alleen maar een voorkeur te
hebben voor die persoon.

Daarnaast is het het beste om de nadruk te leggen op de personen. Ieder
zijn eigen achterban. Dat onthouden mensen veel beter dan de naam van de
partij. Zelf verwar ik regelmatig de politici van D66, PvdA en VVD en
andere ook wel. Terwijl ik toch goed kranten lees (ok, TV kijk ik
weinig, daar ligt het misschien ook aan). 

Fortuyn was een natuurtalent wat dit betreft, hij voelde uit zichzelf
goed aan hoe hij de media goed kon inzetten. Jammer genoeg bereikte hij
mij daar niet mee omdat ik tot zijn doelgroep behoorde, maar wat
mediagebruik had hij het goed gedaan. 

> > Als je wilt luisteren naar wat electoraat wil, dan heb ik hier wel een
> > puntje (ik ben immers ook kiezer). Schaf die 40 jaar oude dogma's
> > overboord en ontwikkel een aansprekende visie die niet gaat over
> > middelen (bestuurlijke vernieuwing) maar over doelen, een visie. Iets
> > als een liberaal erin klinkt mij al heel snel prima in de oren.
> 
> Hier volg ik je niet zo. Je pleit voor een visie maar je wil dat dogma's
> worden afgeschaft. Ik wil niet zeikerig doen, maar de vraag is: wat is
> een dogma en wat is een visie? 

Een visie is iets zoals wat ik laatst ergens las op de site van D66.
http://www.d66.nl/visie/uitgangspunten.html staat er vol van. 

Een dogma is iets als 'de minister-president moet direct gekozen
worden'. Niet echt een visie, maar een mogelijke uitwerking ervan. En
bij eindeloos herhalen zonder dat mensen er enthousiast over worden, dan
wordt het dogma. Als het snel geaccepteerd wordt, ja dan is het geen
dogma meer maar wordt het werkelijkheid. 40 jaar lang hetzelfde roepen
zonder dat het overgenomen wordt... dat lijkt me dogmatisch. 

> Iemand kan ook beweren dat het hele
> liberalisme een ouderwets dogma is en afgeschaft moet worden. 

Ja, maar het liberalisme is iets dat wel overgenomen wordt. Er zijn fans
over de hele wereld. En in feite is heel Nederland op het liberalisme
gebaseerd denk ik af en toe als ik terugkom uit Frankrijk. 

> Wat ik ook
> niet kan volgen is die tegenzin tegen iets dat al wat ouder is. De
> democratie gaat terug naar de Griekse stadstaten, is dus duizenden jaren
> oud, is het daardoor minder waard? 

Nee hoor, het concept is levendig en iedereen heeft er de mond vol van.
In tegenstelling tot die D66 dogma's... 

> Reinder, je bent dus gewoon een beetje aan het werven voor je kieslijst
> bij D66 ers!! Prima, hoor, maar ik denk dat vele D66-ers vooralsnog
> staan waar ik sta: wel willen vernieuwen, de partij reactiveren en
> reanimeren, bínnen D66 kijken wat er veranderen moet. Dan naar buiten
> met een overtuigend verhaal.

Ja, ik kom hier ook buurten om te kijken of ik mijn ideeen hier in kan
schuiven zodat ik het niet zelf hoef op te zetten. Wel zo handig. Ik kom
hier dus niet zozeer om de boel hier af te kraken maar om te zien wat
weg kan en wat kan blijven. 

> >Op internet kan je goed aantonen dat je geschikt bent omdat je
> >transparant kan maken wat je doet, wat je hebt gedaan en wat je denkt.
> >Het risico dat iemand zich de Kamer in*koopt* door bijvoorbeeld
> >radiospotjes voor en na een radiodebat te kopen, moet je maar voor lief
> >nemen.
> 
> Nee, volstrekt met je oneens. Op internet kan je de meest gekke dingen
> doen, ongecontroleerd. Iemand die een hele vent (of meid) op internet
> is, kan in het echte leven een rare kwast zijn die niets presteert.

Ik zie die waterscheiding tussen internet en het echte leven niet zo.
Een goede gedachte blijft een goede gedachte, op internet of in een
zaaltje met een microfoon.

> Internet wordt ook bevolkt door psycho's, frustro's, ruziezoekers en
> fantasten. Internet is geen goed middel om menselijke en/of politieke
> kwaliteit te meten en te bewaken.  

Dezelfde rare lui heb je ook in HEL. Sterker nog, daar kunnen ze je
doodschieten. Op internet heb je allen woorden nodig. De rare lui kan je
links laten liggen. Door te laten zien wie je links laat liggen laat je
ook zien wie je bent, handig om een achterban op te bouwen. 

<over een kieslijst zonder programma>

> Die individuen moeten toch op één of andere manier met en op elkaar
> worden afgestemd. Er ontstaat dan zoiets als een lijst-lijn, het begin
> van een lijst-programma. het is mijns inziens echt niet reëel om te
> verwachten dat die eigenwijze individuen los van elkaar blijven
> opereren. Je krijgt óf partijvorming, óf gigantische ruzie, wat ik je
> brom.

Ik denk dat je allebei krijgt. En allebei is goed. Zolang het maar niet
binnen een partijstructuur gebeurt maar in het openbaar met een
kieslijst. De meningsverschillen moeten dan wel ergens over gaan. Die
helpen de kiezer om te kiezen voor iemand. 

> Zo ging dat in het begin van onze parlementaire democratie. De
> geschiedenis leert dan dat er toch coalitievorming plaatsvindt, die weer
> op haar beurt leidt tot (vroege) partijvorming. Ik vrees dat je, zolang
> er een parlement is, het moet doen met vormen van politieke partijen. Ik
> ga met je mee dat die partijen minder dwingend moeten werken op de
> individuele leden en vertegenwoordigers. Meer vrijheid voor het individu
> bínnen de partijen, is mijn idee. 

Toch denk ik dat nu ook de tijd rijp is voor individuen die zich kunnen
profileren. Vroeger was er nog weinig individualisme en waren
massabewegingen en zuilen waar politieke partijen bij horen. De wereld
is nu zo complex aan het worden dat je veel meer verschil nodig hebt.
Een handvol partijen is niet genoeg. 150 verschillende individuen is
beter. Op bepaalde algemene punten kun je permanente coalities tussen
die 150 individuen herkennen, maar die liggen niet langer vast. Zo kan
ik me voorstellen dat mijn vertegenwoordiger te vuur en te zwaard altijd
en overal zijn zwaar fundamentalistische gristelijke collega bestrijd,
maar als het over het milieu gaat altijd elkaar steunen. De een vanuit
de gedachte van het rentmeesterschap, de ander voor milieubehoud. Maar
wel weer samen tegen die van het dierenrechtenvertoog. Bijvoorbeeld.

> >OK, als je denkt je doelgroep te bereiken door praatjes te houden voor
> > de regionale televisie kan je dat ook doen. Je kan ook een SMS versturen
> > naar je kiezers of een toespraakje van 3 minuten naar hun voicemailboxen
> > sturen. Ze hebben voor je gekozen, dus hebben ze ook het recht (plicht
> > misschien wel) om te weten wat je aan het uitspoken bent. Via de
> > massamedia lukt dat niet omdat die (de naam zegt het al) op de massa
> > gericht zijn. Zoals gezegd, een concept uit de 20e eeuw.
> 
> Besef je, Reinder, dat je hiermee een heleboel mensen uitsluit? Praatjes
> voor de regionale televisie, weet je wat dat kost? SMS-jes versturen,
> dat kost je euro 0,15 per bericht! En tienduizend kiezers bereiken via
> de voicemail kost je 10 minuten per gesprek, dat is 10.000 maal tien
> minuten, dat  is 100.000 minuten, dat is 1666.66 uur, dat zijn 208
> werkdagen vol-continu bellen!

Dat kan je laten automatiseren, je spreekt een opname in en die laat je
bezorgen in de mailboxen van die abonnees. Met een telefoonmaatschappij
is wel een afspraak te maken om dat snel of goedkoop te laten doen. Het
versturen van de berichten kan ook op kosten van de ontvanger als die
heeft aangegeven het op prijs te stellen. Dat bespaart je een enorme
organisatie om giften te innen die dan weer aangewend worden om de
donateurs te bereiken. Laat ze rechtstreeks betalen voor het ontvangen,
zo werkt e-mail nu ook (hoewel het verhoudingsgewijs spotgoedkoop is in
vergelijking met alle telecom alternatieven). 

Televisie kan ook goedkoop. Het is trouwens tijd dat er permanente
live-uitzendingen komen vanuit de Tweede Kamer zoals C-Span in de VS of
dat Duitse kanaal, Phoenix heet het geloof ik. Lage kijkcijfers
misschien, maar de mensen die kijken schakelen in om een bepaald debat
te zien. De varkensboeren bijvoorbeeld, die willen het debat over de wet
die hun toekomst bepaald kunnen meemaken. 


> >Ook die spreekwoordelijke varkensboer in de Kamer moet namelijk een 
> > visie ontwikkelen over andere onderwerpen. En daarmee vervreemd hij vast
> > wel een boel varkensboeren van zich. Een varkensboer als kandidaat die
> > voor de doodstraf is (of juist niet) lijkt me een groot dilemma voor een
> > varkensboer die moeite heeft z'n bedrijf draaiende te houden maar het op
> > dat punt totaal oneens is met die kandidaat. Boeiend.
> 
> Ja. En hoe komen we dan nog aan besluiten toe? Al die varkensboeren in
> persoonlijke dilemma's gevangen dragen niet bepaald bij aan een
> voortvarend landsbestuur, lijkt me. 

Precies, dus dat komt ten gunste van de wat normalere politici, meer
zoals we die nu al hebben. 
 
> > Liever heb
> > ik ook carrièrepolitici die het zonder politieke partij aandurven.
> 
> Ratelband? Winnie de Jong? Het zijn recente voorbeelden. Zelf denk ik
> meer aan netwerk-achtige structuren, iets dat tussen een politieke
> partij en een losse groep op een lijst inzit. Meer aandacht voor de
> individuele kandidaten, meer eigen achterbannen mobiliseren etc. 

Precies, dat lijkt mij ook de juiste weg. Die twee die je nu noemt waren
ook juist losse flodders die geen netwerk hadden. Ze hadden alleen
'fans'. Daar kan je niet op bouwen, het is geen showbiz maar politiek. 

> Maar
> dan nog blijft het gevaar alleen maar popi jopi's op een lijst te
> krijgen. In een parlement moeten ook die grijze, hardwerkende,
> betrouwbare en deskundige politici van jou zitten. En die genereren nu
> eenmaal weinig support met hun saaie uitstraling. Hoe los je dat op? 

Door de politiek onaantrekkelijk te maken als theater. Het is en blijft
een taaie, moeilijke materie. Die popi jopi's overleven niet in de
politiek op langere termijn, daar is het te moeilijk voor. 


> >Maar die bestuurlijke vernieuwingen? Mijn vrienden kunnen het mij niet
> >uitleggen, mijn NRC kan het me niet duidelijk maken en als ik het
> >probeer te begrijpen op de website van D66 dan dansen de lettertjes me
> >al snel voor de ogen.
> 
> Toch is het niet zo moeilijk: een overheid die dichter bij de burger
> staat en effectiever werkt. Minder bureaucratie, meer openheid, meer
> overzicht, meer invloed van gewone mensen. Dat soort dingen. 

Minder bureaucratie... Dat hoor ik altijd. Bureaucratie hoort nu eenmaal
bij onze complexe, hoog-technologische samenleving. Of het nu markt of
overheid is, alles draait dankzij bureaucratie. Het gaat erom dat het
niet te kostbaar wordt (verhoudingsgewijs) en dat het individu er niet
door geplet wordt. Bureaucratie kan ook vrijheid geven aan het individu,
vergeet dat niet. Ook is openheid niet altijd goed. Goede democratische
controle en duidelijke verantwoordelijkheden, ja. Maar openheid an sich
is een lege term. De overheid hoeft wat mij ook niet dichter bij de
burger te komen, liever heb ik meer duidelijkheid over de rollen. 


> >Nu wordt ik wel nieuwsgierig naar het waarom van die kroonjuwelen. Ik
> > hoop dat ooit iemand me dat eens kan uitleggen. 

> Kijk, als je in de zandbak speelt, dan wil je graag je eigen
> zandvormpjes bakken. Niet het vormpje dat iedereen bakt, op bevel van de
> meester, maar gewoon je eigen vormpje. Daarom die kroonjuwelen. Die gaan
> allemaal over zelf kiezen en zelf beslissen. 

Dat is een kant van het verhaal. Over andere dingen wil je niet
meebeslissen, die moeten geregeld worden voor je. Schoon zand in de
zandbak, een zandbak in de buurt, allemaal van dat soort zaken. Als het
allemaal af moet hangen van individuele inspanningen wordt je gek. 

De voorbeelden die D66 tot de kroonjuwelen noemt zijn dan juist niet
belangrijk genoeg voor de meeste mensen dat ze denken dat het netto enig
effect uit zal maken in hun levens. Of Cohen gekozen wordt via de
huidige manier of via grootscheepse verkiezingen, het maakt weinig uit
voor de stad. Het laatste is duurder en levert meer gezeur op. Inmiddels
begrijp ik de achterliggende gedachte. Maar die uitwerkingen, ik heb er
zo mijn vragen bij. Er zijn belangrijker dingen in de wereld.
Investeringen in het hoger onderwijs bijvoorbeeld. 

> >>Uitnodiging voor populisten, als je het mij vraagt.
> >
> >Zo reageerde Femke Halsema ook op mijn plan. Zij was ervan overtuigd
> > dan politieke partijen nodig zijn om ons land te beschermen tegen de
> > populisten en de waan van de dag. Volgens mij is afdoende bewezen dat
> > dit gevaar meevalt.
> 
> Leg uit. 

Zie boven. Het is een te moeilijke functie voor populisten om lang vol
te houden.
 
> >>Wie heeft de macht de
> >>volgorde op de kieslijst te bepalen? Hoe?
> >
> >Dat maakt niet uit, iedereen kan dat doen. Als ie maar zorgvuldig de
> > vooropgestelde regeltjes uitvoert.
> 
> Wie stelt die regeltjes vast? 

De eerste de beste persoon die die kieslijst wil beheren. Dat kan wat
mij betreft een secretaresse van een uitzendbureau zijn, ingehuurd door
de kandidaten op die lijst die die regeltjes willen. Als ze de boel
verprutst, einde exercitie, nieuwe administratieve kracht. Als er
onenigheid bestaat over de formulering waaraan men zich gezamenlijk wil
onderwerpen, dan richt men maar een andere kieslijst op. 

> >Zodra daarbij gesjoemeld wordt begint iedereen te krijsen en trekt 
> >iedereen zich terug en richt men een andere lijst op.
> 
> Aha. Lijkt me niet echt een garantie voor stabiele politiek. Klinkt een
> beetje LPF-erig, als ik zo vrij mag wezen. 

De stommiteit die die LPF heeft begaan is dat ze voor de vorm van
politieke partij hadden gekozen. Ze hadden het moeten beperken tot een
kieslijst, dan hadden ze het gekrakeel niet gehad. Leefbaar Nederland
evenzo. Ze waren ook veel eerder uit elkaar gevallen (de dag nadat Pim
was vermoord) omdat die verenigingstructuur niet de boel nog bij elkaar
zou houden. 

> talent is kwetsbaar. Dat trekt zich terug en wil
> niets meer met de gorigheid van de politieke slangenkuil te maken
> hebben. Zo blijven de slechtsten over.

Ik dacht juist dat alleen die getalenteerden overblijven, die slechten
overleven die slangenkuil niet. 

> Enfin, het is me enigszins duidelijk wat je wil. Ga je dit nu forwarden
> naar de D66 lijst? Daar zit ik niet op, zoals je weet. Maar je doet
> maar. Ik kan wel een beetje voorspellen wat er daar gaat gebeuren....

Ik stuur je gewoon trouw een kopie. 

-- 
ReindeR

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********