loonmatiging en economie (cijfers en beleid)

[Bert Bakker]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Belangrijke recente cijfers die ik in de discussie vaak gebruik zijn de
volgende:

De loonkosten per eenheid produkt (dat is de echte maatstaf, het koppelt
loonkosten aan produktiviteit) zijn tussen 1988 en 1997 gedaald met 17
procent. De combinatie van loonmatiging en relatief hoge produktiviteitsgroei
in die jaren leidde dus tot een verbetering van de concurrentiepositie met 17
procent. Ten opzichte van de Euro-landen. Maar tussen 1998 en 2003 stegen de
loonkosten p.e.p. met 11 procent. We hebben dus onze goed opgebouwde sterke
concurrentiepositie in een paar jaar verkwanseld.

Dat zie je terug in de cijfers van economische groei. Hieronder eerst de
absolute groeicijfers in Nederland, daarna de groei ten opzichte van de
Eurolanden:

Jaarlijkse economische groei in Nederland:
80/82: -0,5 procent
83/90:  2,9 procent
91/93:  1,7 procent
94/00:  4,0 procent
01/03:  0,5 procent.

Verschil economische groei Nederland ten opzichte van gemiddelde groei
Euro-landen:

1997: + 1,5
1998: + 1,4
1999: + 1,2
2000: - 0,3
2001: - 0,2
2002: - 0,6
2003: - 0,8
2004: - 0,8 (prognose)

Het zijn deze ontwikkelingen die leiden tot een kleine 700 werklozen per dag
erbij. Tot verandering van een overschot op de begroting van zo'n 10 miljard
euro een paar jaar geleden naar een tekort van 12,5 miljard gulden in 2004.
Nádat maatregelen genomen zijn, want anders kwam het tekort ver boven de drie
procent (emu-norm) uit. 
En wat anderen ook wel beweren: er zal deze hele kabinetsperiode niet één
euro staatsschuld worden afgelost, er komt alleen maar schuld bij. Met de
vergrijzing die nu echt aan het toeslaan is (babyboomers komen in vut- of
vervroegd-pensioenleeftijd) een ernstig probleem. 
Het is de combinatie van die zaken die D66 leiden tot de wens om én de
structuur van de economie te hervormen, én op korte termijn lonen te matigen,
én de overheidsfinanciën te saneren. Vooruitschuiven vergroot de pijn alleen
maar. En de economische problemen in Nederland zijn niet alleen conjunctureel
bepaald (want de conjunctuur komt grotendeels uit het buitenland over ons
heen), maar structureel: we zijn te duur (loonkosten) en te ouderwets
(kenniseconomie).
Om die reden hebben de economen die vinden dat het wel een tandje minder kan
ook geen gelijk. Ze miskennen de structurele problemen. En vinden dat er een
anti-cyclisch begrotingsbeleid moet zijn. Welnu, dat is er, binnen een paar
jaar een omslag van 10 miljard per jaar uit de economie (overschot) naar een
stimulans van 12,5 miljard per jaar (tekort). En bovendien zeggen die economen
dat er juist afgelost moet worden als het goed gaat. De praktijk is dat dit
niet, althans onvoldoende gebeurt omdat in zo'n periode iedereen extra
overheidsuitgaven wil. Op zich legitiem ("het kan toch niet dat in een rijk
land als Nederland, terwijl de meevallers ons om de oren vliegen, er nog
wachtlijsten bestaan"), maar een politieke realiteit die ertoe leidt dat er
eerder in slechte tijden dan in goede tijden wordt bezuinigd, gesaneerd en
hervormd. En daarmee houden de economische middelen geen rekening. Overigens
wordt er in Nederland een structureel begrotingsbeleid gevoerd (ook door het
nieuwe kabinet), waarin mee- en tegenvallers gewoon in het tekort weglopen,
maar de grens daarvan wordt bepaald door het Europees stabiliteitspact, dat
verlangt dat er niet boven 3 procent wordt gekomen, en dat er bovendien in een
bevredigend tempo wordt toegewerkt naar een begrotingsevenwicht. 

Bert Bakker.


"Douwe Osinga" <dmo at oberon.nl> wrote:

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

> Ik ben eens op zoek gegaan naar een vergelijking van de lonen in Nederland
> met andere landen. Ik kan ze helaas niet vinden. Heeft iemand (wellicht BB
> :-) deze cijfers voor ons. Ik kan me goed voorstellen dat het wellicht
> noodzakelijk is om te bezuinigen en ik heb ook geen enkel probleem met een
> lichte /geen stijging van de lonen. Maar ik wil nu eens weten waar dat nu
> allemaal op gebaseerd is. Er wordt steeds geroepen dat de lonen
> zo hoog zijn
> in Nederland. Nu hoor ik dat al hee wat jaren en ik herinner me van een
> vergelijking van jaren geleden dat dat eigenlijk nogal meeviel.
> Sterker nog
> dankzij de jarenlange matiging waren de lonen zelfs wat aan de lage kant.
> Wellicht hebben we een inhaalslag gepleegt de laatste jaren maar ik zou
> graag eens wat cijfers zien waarop dat allemaal gebaseerd is.

Op http://www.eiro.eurofound.eu.int/2002/03/Update/tn0203104u.html
staan gegevens die dat beeld bevestigen en dat is ook wat er naar voren
komt uit wat ik zo bij de economist (helaas is die website niet publiek
toegankelijk). De loonkosten in Nederland zijn niet echt hoog als we het
vergelijken met andere landen. De gegevens zijn relatief oud maar:
http://www.oecd.org/dataoecd/55/15/2487629.pdf
geeft een overzicht van de ontwikkeling tot dan toe.

Het echte probleem is productiviteitsgroei. Die blijft in Nederland al jaren
achter bij wat onze buurlanden doen. Dat betekent dat wij meer mensen
nodig hebben om hetzelfde voor elkaar te krijgen als onze buurlanden en
dat er dus om te concurreren, minder geld is om die mensen te belonen voor
hun bijdragen.

Persoonlijk vind ik dat je als liberale partij buiten de hele
loonontwikkeling
moet houden. Als de werkeloosheid erg laag is, hebben de lonen de neiging
te stijgen, zo werkt dat nu eenmaal in de markt en dat is een goede impuls
voor het bedrijfsleven om te investeren in arbeidsproductiviteit. Als je
je veel richt op loonmatiging om de concurrentie aan te gaan met het
buitenland,
dan maak je je bedrijfsleven lui; als arbeid goedkoop blijft, hoef je minder
te investeren in technologie, opleiding of nieuwe machines. Wat dat aangaat
is het opvallend dat werkgeverorganisaties die altijd roepen dat er meer aan
de markt overgelaten moet worden, plotseling voor collectieve loonmatiging
zijn als de markt wellicht uit zou wijzen dat ze hun arbeiders onderbetalen.

Douwe Osinga
http://douweosinga.com
afd. Amsterdam

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst
(D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld
alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld
alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op:
http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********