Performance van Nederlandse Overheid

[Herman Beun]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Cees Binkhorst schreef:

> http://www.ecb.de/pub/wp/ecbwp242.pdf
>
> Deze recente publicatie 'Public Sector Efficiency: An
> International Comparison' geeft cijfermatig aan hoe efficient
> overheden/economie-en functioneerden in 2000.

Omdat de schrijvers van dit ECB-rapport tot de conclusie komen dat
"kleine" overheden (publieke uitgaven <40% van het BBP) op veel
indicatoren beter scoren dan "grote" overheden (>50% BBP) is het
misschien interessant om eens te vergelijken met het stuk van Adair
Turner (Merryll Lynch) waar Joost Wery hier eerder een link naar
plaatste (http://cep.lse.ac.uk/queens/Adair_Turner_transcript.pdf en
voor grafieken en tabellen:
http://cep.lse.ac.uk/queens/Adair_Turner_Presentation.ppt). Die kwam
immers tot de conclusie dat er geen verband was tussen de grootte van de
publieke sector en de economische groei per hoofd van de bevolking - en
dus, o.a., dat je niet a priori mocht concluderen dat lage belastingdruk
goed was voor de economie.

Ik heb het ECB-rapport nog niet in zijn geheel gelezen, maar heb wel
geprobeerd me een beeld te vormen van het gebruikte model en heb ook een
blik geworpen op de ruwe data in de appendix. Een paar voorlopige
opmerkingen en kanttekeningen bij de ECB-conclusies:

- De ECB constateert dat kleine overheden in het algemeen duidelijk
efficienter werken. Daar kan ik me wel iets bij voorstellen. Interessant
is trouwens de hoge efficiency van het direct-democratische Zwitserland
(een land dat met zijn "kleine" overheid afwijkt van zijn buurlanden) -
de econoom Bruno Frey vond al eerder een positief verband tussen
overheids-efficiency en directe democratie. Wel geldt dat hoge
efficiency op zich nog niet zegt dat een overheid alle taken vervult die
maatschappelijk gewenst zijn: een kleine overheid kan in de minimale
taken die ze doet heel efficient zijn, maar daarnaast veel taken of
extra inspanningen laten liggen die maatschappelijk gezien wel
noodzakelijk zijn en waarvan de marginale kosten heel goed hoger kunnen
liggen.
- Wat de overheid aan resultaten bereikt is dus minstens zo belangrijk
als haar efficiency. De ECB kijkt daar ook naar in haar rapport, en
constateert inderdaad nog een paar duidelijke verbanden: In landen met
een grote overheid is de inkomensverdeling meer evenwichtig
(gedeeltelijk een oorzakelijk verband, gedeeltelijk correlatie volgend
uit een bepaalde maatschappijvisie). Landen met een kleine overheid doen
het echter beter op het gebied van economische stabiliteit en groei. Het
verband met andere indicatoren (levensverwachting, scholingsgraad e.d.)
is minder duidelijk of afwezig (Hoogste levensverwachting in bv Japan en
Zwitserland (kleine overheid), maar ook in IJsland en Zweden (grote
overheid)).
- Wat betreft economische stabiliteit (op basis van het tienjarig
gemiddelde van de inflatie en van de variatie-coefficient vd BBP-groei)
vraag ik me toch af hoe relevant de cijfers hier zijn, omdat landen met
elkaar vergeleken worden die toch wel in verschillende fases van hun
ontwikkeling zitten. Landen als Portugal, Spanje en Griekenland waren in
de jaren negentig nog bezig aan een inhaalslag in vergelijking met de
rest van de EU, en dat gaat altijd samen met een hoge inflatie.
Bovendien zat Europa in die periode middenin het verwerken van de val
van de Muur en de voorbereiding voor de euro, wat voor verschillende
landen (denk aan Duitsland) heel verschillende gevolgen heeft gehad. Ik
betwijfel of je met zo veel verstoringen nog wel conclusies kunt trekken
over de invloed van "big" vs "small" government.
- Wat betreft de economische groei is de grote les uit het hierboven
aangehaalde verhaal van Adair Turner dat je niet moet kijken naar de
absolute waarde van de BBP-groei, maar naar de BBP-groei *per hoofd* van
de bevolking, en liefst ook nog per gewerkt uur - Als je tenminste wat
wil leren over de concurrentiekracht van een economie of over de
kwaliteit van leven in een land. Zo is de bevolking van de VS de
afgelopen jaren harder gegroeid dan die van de EU wat zich (als verder
alles hetzelfde blijft) rechtstreeks vertaalt in een hogere groei van
het BBP omdat bij iedere inwoner nu eenmaal sowieso een bepaalde
hoeveelheid consumptie hoort. Dit geboorte- en immigratiegerelateerde
deel van de BBP-groei is natuurlijk niet relevant als je iets wilt weten
over het concurrentievermogen. Uit het Turner-verhaal volgt verder dat
Europa zijn productiviteitsgroei de afgelopen jaren steeds heeft omgezet
in een mengsel van meer vrije tijd (meer vakantie, korter werken) en
meer inkomen (hoger BBP), terwijl de Amerikanen consequent kiezen voor
het laatste. Dat levert hen opnieuw een hogere absolute waarde van het
BBP op, echter ook weer zonder dat dat wat zegt over efficiency of
productiviteit - wel over cultuurverschillen en verschillen in sociale
en inviduele keuzes. Corrigeer je voor de verschillen in bevolkingsgroei
en gewerkte uren, dan blijkt uit het verhaal van Turner dat de VS het
economisch eigenlijk helemaal niet beter doet dan de EU. Ook laat hij
bijvoorbeeld zien dat er geen algemeen verband is tussen de hoogte van
de belastingdruk in een land en het BBP per hoofd van de bevolking
(ofwel: er spelen veel meer factoren mee die het BBP bepalen). Toch
houdt de ECB met dat alles geen rekening! Zelfs verschillen in
bevolkingsgroei worden niet meegenomen, doordat de ECB eenvoudig uitgaat
van absolute BBP-groei.

Al met al blijken kleine overheden weliswaar efficienter zijn, maar gaat
een kleine overheid in het algemeen wel samen met grotere sociale
ongelijkheid en zie ik nog geen grond voor de ECB-conclusie dat een
kleine overheid samengaat met betere economische performance.

-------------------------------------------------------------
Herman Beun                       http://www.hermanbeun.info/
Herman.Beun at yucom.be                      Brussel, Vlaanderen
-------------------------------------------------------------
*representative democracy is a contradiction in 4 year terms*
-------------------------------------------------------------

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********