Minder en betere regels

[Bart Meerdink]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Nick,

Je wijst me op wetenschappelijke literatuur, en dat stel ik op prijs,
als ik die zou kennen zou dat beter zijn, maar in de praktijk zal ik er
denkelijk niet aan toe komen. Ik troost me er mee dat het uiteindelijk
toch neerkomt op wat je zelf kunt toevoegen.

Naast recht, markt en organisatie denk ik dat het gedrag van het
individu toch vooral bepaald wordt door gewoonte (i.e. door opvoeding
overgebrachte waarden), waarbij sociale controle een grote rol speelt.

Gelukkig maar, want dit soort 'sociale' gedrag vormt de onmisbare basis
voor een leefbare samenleving. Wetten en regels daarentegen worden
nauwelijks gekend, en dragen daarom weinig bij aan de praktische
regulering van het gedrag (bepalen alleen de repressie bij
geconstateerde overtredingen).

Als we nu op zoek zijn naar een manier om maatschappelijke interacties
soepel en efficient te regelen, d.w.z. met weinig handhavingskosten en
(dreiging van) overtredingen, en zonder dat de halve bevolking
voortdurend naar de rechter loopt, dan is het toch misschien geen raar
idee om wat ik noem "zorgvuldig gedrag" tot ieders tweede natuur te maken.

In feite is dat trouwens nu al grotendeels het geval. Wat ontbreekt is
dat het ook officieel verplicht wordt, en dat men dat accepteert. En
natuurlijk dat men ervaring heeft met wat zorgvuldig gedrag inhoudt.

Wanneer men weet, en ook vaak ervaren heeft, dat men aangesproken wordt
op het respecteren van andermans (en algemeen) belang, dat de wet dat
ook verlangt, en dat duidelijke nalatigheid zonder veel omhaal gewoon
geld kost, dan hebben we inderdaad het punt bereikt waar het grootste
deel van de handhaving van regels door de burger zelf gedaan wordt die
er met zijn neus bovenopzit, in plaats van dat alles op de overheid
neerkomt.

Laagdrempelige arbitrage zal in een beperkt gedeelte van de gevallen
nodig zijn, als onduidelijkheid, schade of onwil bestaat, en zou
idealiter in de meeste gevallen het eindstation van de zaak moeten zijn.
Immers, de gang naar de rechtbank brengt lange, dure procedures met zich
mee, en kan dus niet laagdrempelig zijn. Het accepteren van het oordeel
en de uitleg van de arbiter(s), ook al zijn die teleurstellend, dient
dus (net als bij voetbalwedstrijden) de norm te zijn.

Misschien komt dit alles over als onrealistisch en onuitgewerkt, maar ik
denk dat er een weg is die de voordelen van het Amerikaanse systeem
heeft (civiele procedures met 'tanden') zonder dat we in een door
juristen gedomineerde "Litigous Society" als de VS terecht komen.

Bart

Nick van der Beek wrote:
>
> Beste Henk,
>
> Enkele snelle opmerkingen ten aanzien van je idee.
> Rechtsregels dienen om gedrag van individuen te reguleren en kan gezien
> worden als alternatief voor de markt of organisatorische verbondenheid cq.
> een bedrijf. Zie b.v. het werk van Ronald Coase, zoals de bundel  "The
> Market, the law and the firm".
>
> Je ziet aansprakelijkheidsrecht als tegenhanger van rechtsregels. Let
> hierbij echter wel op de berperkingen van het aansprakelijkheidsrecht, de
> problemen van transactiekosten, litigatiekosten en het probleem van judgment
> proof.
> Ik kan je eigenlijk heel erg aanraden om eens een rechtseconomisch handboek
> door te nemen, bijvoorbeel het boek Recht en Efficientie, Van Velthoven en
> Van Wijck, derde druk.
> Een alternatief is het werk van Cooter en Ulen.
>
> Ik kan er nu niet dieper op ingaan, maar aansprakelijkheidsrecht is m.i.
> geen goed alternatief. Denk bijvoorbeeld aan de problemen van de handhaving
> van de visserijwetgeving door de "Biesheuvelgroepen".
>
> In de meeste standaard rechtseconomische literatuur wordt ook ingegaan op de
> discussie rechtersrecht (Common law) v.s. Continental law. Rechtersrecht kan
> een alternatief zijn voor van te voren opgestelde regels, en is veel
> flexibeler. In Nederland hebben we een gemengd systeem, de Hoge Raad maakt
> ook regels, al zijn vooral de oudere juristen dit niet met mij eens.
> Dat de overdaad aan rechtsregels, met name in de sterk gereguleerde markten
> niet werkt is duidelijk. Denk maar aan het enorme monsters die in het
> sociaal recht bestaan, de inefficiente situatie in de gezondheidszorg, enz.
> De gang van zaken in de gezondheidszorg is, net als de privatisering van de
> gassector en de NS, een duidelijk voorbeeld van overheidsfalen.
> de overheid heeft ernstige beperkingen, met name op het gebied van
> informatie. Informatie is echter van levensbelang bij goede en werkbare
> regulering. Daarnaast ontbreekt het de overheid aan incentives om goed
> toezicht uit te oefenen. Ook kan men vanuit de private interest theory of
> goverment de nodige kanttekeningen bij de gewenstheid van
> overheidsbemoeienis maken.
>
> Ik ben dan ook van mening dat men niet snel tot regulering moet overgaan, en
> sluit me daarom bij jouw roep om deregulering aan. Henk Vreekamp heeft
> gelijk voor zover hij zegt dat je per sector moet kijken hoe de deregulering
> uitgevoerd moet worden. Dit omdat het een enorm bos aan bijzondere wetgeving
> is, zodat er geen algemeene regels en oplossingen te geven zijn.
>
> Henk, wat je opmeriking over de "doorstart" betreft, de hiermee
> vergelijkbare figuur van de "Chapter eleven" regeling in de VS is zeer
> ineffectief gebleken. Het is daarom maar de vraag of een makkelijke
> doorstart regeling wenselijk is. Ik weet niet of je "The Economist" Leest,
> maar daar is dit al een paar keer voorbij gekomen.
>
>
> Sorry dat het bij deze korte en zeer onvolledige reacite moet blijven.
>
> Ik hoop in de nabije toekomst wat dieper op de materie te kunnen ingaan.
>
> Met vriendelijke groet,
>
> Nick van der Beek,
> Studenten Nederlands Recht en Domeingerichte Economie,
> Universiteit Utrecht.

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********