Actie Kist/een duiding Scheffer vs van Meeteren (een discussie con amore)

Thu Oct 31 19:19:29 CET 2002

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Beste Michiel.
> > >
Dank voor je uitleg.
> > >
Dat verandering en vernieuwing nodig zijn is evident. De weg waarlangs we
die bereiken, en de middelen die we inzetten, zijn echter cruciaal voor
succes. Achterliggende gedachte: als de veranderingsinstrumenten van
dezelfde orde zijn als de werkelijkheid die je wil veranderen, dan
bestendigen die instrumenten alleen maar die werkelijkheid. Als je
bijvoorbeeld geweld met geweld gaat bestrijden, dan creer je alleen maar
meer geweld.
>
Zo ook binnen D66. De kiezer heeft weinig goesting in onze partij. Uit
straatinterviews en andere bronnen maak ik op dat het te maken heeft met
saaiheid, onduidelijkheid, braafheid, ambtelijkheid e.d. Verder ziet een
groot deel van de kiezers ons als behorende tot de "oude politiek". Wat is
die  "oude politiek"? Een helder beeld is moeilijk te krijgen, maar het
heeft, als ik zo met mensen praat, lees en rondkijk (ook naar de tv), te
maken met achterkamertjes, spelletjes, ons-kent-ons, elkaar balletjes
toespelen, spinsteren, afstandelijkheid, ambtenarij, carrieregerichtheid,
ik-gerichtheid "zakkenvullerij" etc. Het begrip 'paars" is in de ogen van
veel mensen direct gerelateerd aan die "oude politiek".
> > >
Mijn grote bezwaar tegen acties als die van Kist is dat ze van dezelfde orde
zijn als de werkelijkheid die ze trachten te bestrijden. Het is, naar mijn
bescheiden mening, het bestrijden van "oude politiek" met iets eveneens kan
worden aangeduid als behorende tot die "oude politiek" (te vergelijken met
geweld tegen geweld). Neem de vervanging van Thom en de fractie. De
vooronderstelling is dat personele vervanging vernieuwing zou brengen. Of
dat jongere mensen ook verjonging zullen brengen. Of dat een nieuw fris
 hoofd op de buis de partij zal redden. Naar mijn idee is dit een onjuiste
zienswijze, en dus een onjuiste aanpak. Als er bijvoorbeeld een verjongde
Thom-kloon zou opstaan, zijn we dan een stap verder? Of als die "jongeren"
eens net zo genieten  van "spinsteren" , machtsspelletjes, stratgische
sluwigheidjes als de "ouderen". Wat hebben we dan bereikt?
> > >
Daarbij: het onder druk zetten van mensen om zich niet te kandideren acht ik
niet behoren bij de open en democratische houding die we als D66 voorstaan.
Dat hele benvloeden van stemmnen zie ik als een sleetse politieke stijl.
Strategisch stemmen is een veel beoefende D66-hobby geworden, en natuurlijk
heeft ieder het volste recht het te doen, maar ik zie het als een van
verglijdingen van onze partij. Laat ieder vrij zich te kandideren, stel
iedere kandidaat in staat zich te helder te presenteren aan de leden, laat
een hard, open en fair debat gevoerd worden over beleid, poppetjes en
toekomst van de partij. Dan rolt de gewenste vernieuwing vanzelf naar
buiten. Of niet, maar dat is dan de collectieve verantwoordelijkheid van
one-man-one-vote leden.
> > >
De vooronderstelling van de Kist-aanpak is mijns inziens derhalve niet
juist. Daar ligt mijn voornaamste bezwaar.Het lijkt hierop: een product
verkoopt niet en een groep marketingmanagers gaat bijelkaar zitten om de
verkoopcijfers te verhogen. Ze huren uiteindelijk een reclamebureau in en
die gaat een uitgekiende campagne opzetten. Het succes dat daaruit voortkomt
is van korte duur. Het product is namelijk nog steeds dat oude product. Het
product dat niet verkocht. Mensen lieten het product liggen NIET omdat het
slecht aan de man gebracht werd, maar omdat het product geen enkele behoefte
vervulde. De oude zegswijze dat goede wijn geen krans behoeft duidt op
hetzelfde. Een goed product verkoopt namelijk zichzelf.
> > >
Voor D66 geldt dat de hele partij -inclusief haar jongste verleden,
inclusief haar bestuurders, inclusief haar  actieve leden, inclusief haar
programmacommissies en raden-  sinds 1994 niet in staat is geweest het
 succes vast te houden. Als het gaat om het verwerven van kiezergunst
tenminste. Kortweg gesteld: de hele godganse partij heeft gefaald. Geen
reclame-campagne, wij noemen dat verkiezingscampagne, geen
 lijsttrekkerswisseling, geen regeringsverantwoordelijkheid, niets heeft dat
feit kunnen  keren. Het komt me dan ook voor als onnadenkend, en vooral
escapistisch, om de veronderstelling de wereld in te gooien dat een
vervanging van "gezichten" de partij kan redden. Nee, daar is veel meer voor
nodig.
>
Mijn terugtrekking als lijsttrekkerskandidaat komt voort uit deze afweging.
Ik kan geen lijsttrekker zijn van een partij die niet wezenlijk is
veranderd. Zolang er strategische spelletjes worden gespeeld, zolang alle
 problemen worden teruggebracht tot marketing en verkooptechnieken, zolang
prominente partijleden hun eigen verantwoordelijkheid ontlopen en slechts de
vinger beschuldigend wijzen naar 'Thom"en de "fractie", zolang leven we in
het oude D66. Mijn inzet is een nieuw D66.

Ik heb het dus moeilijk met Kist's actie. Niet omdat ik een stevig debat
over de partij onnodig vind, integendeel, maar omdat ik het instrument dat
is ingezet vind getuigen van een verkeerd beeld van vernieuwing. Het is
hetzelfde als wat Thom doet: als Lousewies naar Den Haag komt, dan komt
alles goed. Dezelfde onzin. Ook met Lousewies in de fractie blijft die
fractie het parlementaire onderdeel van een zelfde partij. En nogmaals: als
die partij niet verandert, dan zal die nieuwe fractie hetzelfde lot
ondergaan als de huidige fractie.
> > >
Onze vernieuwing zal dus dieper moeten snijden dan de zichtbare,
publicitaire oppervlakte. Zij zal moeten gaan over mentaliteit, politieke
stijl, over doelgroepen, over issues. Over de vraag hoe we omgaan met die
1,6 miljoen kiezers die vorig jaar de oude politiek een rotschop hebben
gegeven.  Zolang we het mt van Boxtel hebben over een electoraat dat "gek is
geworden",  zolang stellen we ons als moderne regenten bven het kiezersvolk.
En een regentenpartij die zijn oorsprong heeft in een anti-regenten
sentiment, zo'n partij werkt zichzelf het graf in.
> > >
We moeten ons dus ont-regenteren. Zoals Jeltje het heeft over onthanen, zo
moeten wij het hebben over ontregenteren. En het eerste regentendom dat we
moeten afschaffen is de regentenmentaliteit in onze eigen boezem. Daar ligt
de kern van mijn verhaal: de actie van Kist is op de keper beschouwd een
regenteske daad. Ik ben ervan overtuigd dat deze actie is ontstaan binnen
een overleggroepje dat stratgisch heeft zitten uitdenken hoe de huidige
fractie gewipt kan worden. Hoe Thom kan worden vervangen. Deze actie is
daarmee machtspolitiek. Het is een kien uitgedacht spelletje stratego. Er is
moreel niets mis met deze actie, elke D66er heeft volledige vrijheid van>
handelen en uiting immers, maar er is weinig vernieuwends aan. Als het te
doen is Thom door Floor te vervangen, Schuyer door Scheffer, de huidige
fractie door ongehoorde Opschudders en Schouw door Hilst, dan is er slechts
sprake van een paleisrevolte. Het paleispersoneel wordt vervangen, maar het
land blijft in ontreddering achter.

Mijn inzet is primair het land, en dn pas het paleis. Als je me deze
metafoor wil vergeven.

Hein van Meeteren

Antwoord Michiel Scheffer

> Beste Hein,
>
Ik heb alle sympathie met je analyse dat je niet de middelen van de
tegenstander moet gebruiken. Ik herinner je ook aan Lenin dat de er een
verschil is tussen het verkrijgen en uitvoeren van de macht. Ik heb er ook
alle begrip voor dat het vervangen van een elite door een andere een vorm
van paleisrevolutie is die niet past in een democratie indien deze niet
vergezeld gaat met een verandering in doelen en politieke middelen. Ik deel
de analyse dat de veranderingen grondiger moeten zijn, in inhoud en in
stijl. Het klopt dat de hele partij op de schop moet, en daarvoor is
Ongehoord voor opgezet. Maar die exercitie is een diepte investering die
jaren inzet vraagt (of helemaal opnieuw beginnen).

Er zijn twee cruciale tegenvragen:
>
1.    Is er gelijkwaardigheid van middelen tussen de zittende leden en de
nieuwkomers en zijn nieuwkomers gerechtigd de meest effectieve middelen te
gebruiken (dat is pragmatisch) vooral gelet op de tijdsfactor.
>
2.    Staat de generatieomslag voor meer dan een personele verandering maar
is het ook een inhoudelijke programmatische vernieuwing.

 Ad 1

 Ik zou graag willen betogen dat nieuwkomers een structureel nadeel hebben
boven de zittende kamerleden. De laatsten hebben sowieso een bekendheid
opgebouwd in de loop der jaren. Zij hebben een betere toegang tot de media
en beheersen een aantal partijmedia (groot aantal mailadressen, adressen)
tenslotte hebben ze ook nog eens een fractiebudget en full-time tijd. De
nieuwkomers hebben die voordelen niet, hun netwerken zijn versnipperd; ze
hebben niet full-time tijd (want ander werk) en ook niet de budgetten om
mensen te bereiken.

 Laat ik iets anders zeggen: in twee weken kan er geen open debat zijn over
de richting van de partij. Het bestuur organiseert het niet, de kandidaten
willen het niet. En de podia onbreken. Het debat is versnipperd over drie
digitale plaatsen en in enkele regio's en afdelingen die bij elkaar komen.
Ook het congres kan niet meer dan een oppervlakkige presentatie mogelijk
maken. Ik ga nu voor de vierde keer in vier jaar langs een aantal regio's en
afdelingen. In mijn vrije tijd en met consequenties voor de nachtrust. Ik
vertel mijn verhaal, ik luister, zet aan tot debat en proef de sfeer. Ik heb
Schuyer en Hessing gevraagd daar bij aan te sluiten; de verkiezing van de
lijsttrekker EK is een non issue zo zeiden ze. Is dat  verantwoording
afleggen; is dat vragen om een mandaat, is dat draagvlak opzoeken. Vreemde
democratie is dat.

Ik zou niet willen zeggen dat Schuyer of Scheffer geen verschil maken:
Schuyer houdt vast aan de kroonjuwelen en aanvaard dat we klein blijven.
Voor Schuyer is de eerste kamer alleen een garant voor goede wetgeving.
Scheffer wil vanuit een sociaal liberaal denkkader zaken beoordelen die
burgers elke dag aangaan (de school, de creche, de huisarts, de media...) en
wil een eerste kamer als geweten van de democratie en als waker van de
onderlinge consistentie en uitvoerbaarheid van overheidsoptreden. Kritisch
de kokers van het beleid tegen elkaar houden.

Ad 2.

 Ik deel niet de analyse dat de personele vernieuwing gebrek aan
inhoudelijke vernieuwing maskeert. Floor Kist stelt terecht dat we telkens
weer met de kroonjuwelen komt terwijl mensen daar niet om vragen. In het
programma hebben we een omslag gemaakt naar een mensbeeld die uitgaat van
mensen die mondig zijn en verantwoordelijkheid willen dragen. Daarom stond
onderwijs, werk en verantwoord ondernemerschap, emancipatie in de sociale
zekerheid, vraagsturing in de zorg centraal. Dit zijn even de
containerbegrippen, maar het is wel de reeks instrumenten die het mensen
mogelijk maakt meer grip te krijgen op hun omgeving.

Dat is een van de zorgen van deze tijd:mensen missen het overzicht, missen
grip op hun omgeving. Ze worden gemangeld tussen een overheid die verkokerd
is en waar ambtenaren en politici achter elkaar verschuilen. Ze worden ook
gemangeld door een steeds anoniemere vrije markt waarin de menselijke maat
ontbreekt, waarin ondernemingen niet meer zijn ingekapseld in normen en
waarden (maatschappelijk verantwoord ondernemen).

 De nieuwe generatie is voortgekomen (actief of passief) uit Opschudding.
Doel was D66 om te vormen tot een sociaal liberale partij in het hart van de
politiek. De programmatische vertaalslag van Opschudding was in het
programma: een duidelijk sociaal-liberaal programma: kort (niet de
encyclopedische analyses van 60000 woorden van voorheen). Ik heb er nu geen
vertrouwen meer in dat een generatie politici die de kroonjuwelen voorop
stelt en gevormd is in het openbaar bestuur die agenda vorm te geven. Ik
denk dat een nieuwe generatie minder gebonden is aan de oude agenda en ook
aan de bestuurlijke stijl. Zij hebben vaker hun ervaring in ondernemingen

Conclusie
>
Een generatiewisseling op zich is geen voldoende voorwaarde voor
verandering, wel een noodzakelijke voorwaarde. Ik kandideer me een opdracht:
die zal ik aan het congres voorleggen. Ik geloof in D66 als een brede
beweging van mensen die grip op hun leven willen hebben en weer willen leren
samen leven. Ik geloof in een levendige democratie. Daar waar ik kwam (de
programmacommissie, de afdeling) heb ik altijd gezocht om veel mensen te
betrekken en het debat aan te jagen. Uiteindelijk hebben driehonderd mensen
actief bijgedragen aan het programma en we hebben dit programma in 25
afdelingen gepresenteerd aan in totaal 750 mensen. In de afdeling die ik
voorzit is het aantal actieve leden van 3 naar 25 gegroeid gedurende mijn
voorzitterschap (met een ledengroei van 40%). Enthousiasmeren, heldere
doelen stellen en organiseren dat is mijn handschrift om samen plezier in
een politiek te hebben die resultaten boekt.

Vanuit deze fractie heb ik geen begin gezien van een verandering. Ook in de
oppositie gaan ze op dezelfde leest door en mobiliseren ze de partij
geenszins. Ongehoord is kennelijk nodig om die motivatie aan de basis te
geven. De top isoleert zich in de ivoren toren, negeert de kiezer en negeert
de leden. Wie die verbinding niet weet te leggen en de leden niet als 12500
vertegenwoordigers weet te activeren kan ook de kiezer niet bereiken.

 Dat vraagt om een ander geluid, een andere manier van werken.

 Michiel Scheffer

 Subject: Re: Actie Kist: een duiding

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********