Actie Kist: een duiding

Thu Oct 31 12:27:16 CET 2002

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Beste Michiel.

Dank voor je uitleg.

Dat verandering en vernieuwing nodig zijn is evident. De weg waarlangs we die bereiken, en de middelen die we inzetten, zijn echter cruciaal voor succes. Achterliggende gedachte: als de veranderingsinstrumenten van dezelfde orde zijn als de werkelijkheid die je wil veranderen, dan bestendigen die instrumenten alleen maar die werkelijkheid. Als je bijvoorbeeld geweld met geweld gaat bestrijden, dan creëer je alleen maar meer geweld.

Zo ook binnen D66. De kiezer heeft weinig goesting in onze partij. Uit straatinterviews en andere bronnen maak ik op dat het te maken heeft met saaiheid, onduidelijkheid, braafheid, ambtelijkheid e.d. Verder ziet een groot deel van de kiezers ons als behorende tot de "oude politiek". Wat is die  "oude politiek"? Een helder beeld is moeilijk te krijgen, maar het heeft, als ik zo met mensen praat, lees en rondkijk (ook naar de tv), te maken met achterkamertjes, spelletjes, ons-kent-ons, elkaar balletjes toespelen, spinsteren, afstandelijkheid, ambtenarij, carrieregerichtheid, ik-gerichtheid "zakkenvullerij" etc. Het begrip 'paars" is in de ogen van veel mensen direct gerelateerd aan die "oude politiek".

Mijn grote bezwaar tegen acties als die van Kist is dat ze van dezelfde orde zijn als de werkelijkheid die ze trachten te bestrijden. Het is, naar mijn bescheiden mening, het bestrijden van "oude politiek" met iets eveneens kan worden aangeduid als behorende tot die "oude politiek" (te vergelijken met geweld tegen geweld). Neem de vervanging van Thom en de fractie. De vooronderstelling is dat personele vervanging vernieuwing zou brengen. Of dat jongere mensen ook verjonging zullen brengen. Of dat een nieuw fris hoofd op de buis de partij zal redden. Naar mijn idee is dit een onjuiste zienswijze, en dus een onjuiste aanpak. Als er bijvoorbeeld een verjongde Thom-kloon zou opstaan, zijn we dan een stap verder? Of als die "jongeren" eens net zo genieten  van "spinsteren" , machtsspelletjes, stratgische sluwigheidjes als de "ouderen". Wat hebben we dan bereikt?

Daarbij: het onder druk zetten van mensen om zich niet te kandideren acht ik niet behoren bij de open en democratische houding die we als D66 voorstaan. Dat hele beïnvloeden van stemmnen zie ik als een sleetse politieke stijl. Strategisch stemmen is een veel beoefende D66-hobby geworden, en natuurlijk heeft ieder het volste recht het te doen, maar ik zie het als een van verglijdingen van onze partij. Laat ieder vrij zich te kandideren, stel iedere kandidaat in staat zich te helder te presenteren aan de leden, laat een hard, open en fair debat gevoerd worden over beleid, poppetjes en toekomst van de partij. Dan rolt de gewenste vernieuwing vanzelf naar buiten. Of niet, maar dat is dan de collectieve verantwoordelijkheid van one-man-one-vote leden.

De vooronderstelling van de Kist-aanpak is mijns inziens derhalve niet juist. Daar ligt mijn voornaamste bezwaar.Het lijkt hierop: een product verkoopt niet en een groep marketingmanagers gaat bijelkaar zitten om de verkoopcijfers te verhogen. Ze huren uiteindelijk een reclamebureau in en die gaat een uitgekiende campagne opzetten. Het succes dat daaruit voortkomt is van korte duur. Het product is namelijk nog steeds dat oude product. Het product dat niet verkocht. Mensen lieten het product liggen NIET omdat het slecht aan de man gebracht werd, maar omdat het product geen enkele behoefte vervulde. De oude zegswijze dat goede wijn geen krans behoeft duidt op hetzelfde. Een goed product verkoopt namelijk zichzelf.

Voor D66 geldt dat de hele partij -inclusief haar jongste verleden, inclusief haar bestuurders, inclusief haar  actieve leden, inclusief haar programmacommissies en raden-  sinds 1994 niet in staat is geweest het succes vast te houden. Als het gaat om het verwerven van kiezergunst tenminste. Kortweg gesteld: de hele godganse partij heeft gefaald. Geen reclame-campagne, wij noemen dat verkiezingscampagne, geen lijsttrekkerswisseling, geen regeringsverantwoordelijkheid, niets heeft dat feit kunnen  keren. Het komt me dan ook voor als onnadenkend, en vooral ecapistisch, om de veronderstelling de wereld in te gooien dat een vervanging van "gezichten" de partij kan redden. Nee, daar is veel meer voor nodig.

Mijn terugtrekking als lijsttrekkerskandidaat komt voort uit deze afweging. Ik kan geen lijsttrekker zijn van een partij die niet wezenlijk is veranderd. Zolang er strategische spelletjes worden gespeeld, zolang alle problemen worden teruggebracht tot marketing en verkooptechnieken, zolang prominente partijleden hun eigen verantwoordelijkheid ontlopen en slechts de vinger beschuldigend wijzen naar 'Thom"en de "fractie", zolang leven we in het oude D66. Mijn inzet is een nieuw D66.

Ik heb het dus moeilijk met Kist's actie. Niet omdat ik een stevig debat over de partij onnodig vind, integendeel, maar omdat ik het instrument dat is ingezet vind getuigen van een verkeerd beeld van vernieuwing. Het is hetzelfde als wat Thom doet: als Lousewies naar Den Haag komt, dan komt alles goed. Dezelfde onzin. Ook met Lousewies in de fractie blijft die fractie het parlementaire onderdeel van een zelfde partij. En nogmaals: als die partij niet verandert, dan zal die nieuwe fractie hetzelfde lot ondergaan als de huidige fractie.

Onze vernieuwing zal dus dieper moeten snijden dan de zichtbare, publicitaire oppervlakte. Zij zal moeten gaan over mentaliteit, politieke stijl, over doelgroepen, over issues. Over de vraag hoe we omgaan met die 1,6 miljoen kiezers die vorig jaar de oude politiek een rotschop hebben gegeven.  Zolang we het mèt van Boxtel hebben over een electoraat dat "gek is geworden",  zolang stellen we ons als moderne regenten bòven het kiezersvolk. En een regentenpartij die zijn oorsprong heeft in een anti-regenten sentiment, zo'n partij werkt zichzelf het graf in.

We moeten ons dus ont-regenteren. Zoals Jeltje het heeft over onthanen, zo moeten wij het hebben over ontregenteren. En het eerste regentendom dat we moeten afschaffen is de regentenmentaliteit in onze eigen boezem. Daar ligt de kern van mijn verhaal: de actie van Kist is op de keper beschouwd een regenteske daad. Ik ben ervan overtuigd dat deze actie is ontstaan binnen een overleggroepje dat stratgisch heeft zitten uitdenken hoe de huidige fractie gewipt kan worden. Hoe Thom kan worden vervangen. Deze actie is daarmee machtspolitiek. Het is een kien uitgedacht spelletje stratego. Er is moreel niets mis met deze actie, elke D66er heeft volledige vrijheid van handelen en uiting immers, maar er is weinig vernieuwends aan. Als het te doen is Thom door Floor te vervangen, Schuyer door Scheffer, de huidige fractie door ongehoorde Opschudders en Schouw door Hilst, dan is er slechts sprake van een paleisrevolte. Het paleispersoneel wordt vervangen, maar het land blijft in ontredderi
 ng ac
hter.

Mijn inzet is primair het land, en dán pas het paleis. Als je me deze metafoor wil vergeven.

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********