De Tijdmachine van D66

Sat May 11 21:34:41 CEST 2002

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

De tijdmachine van D66

Zorg en gezondheid

Thom de Graaf en Annelies Verstand

01-05-2002 - D66-lijsttrekker Thom de Graaf en staatssecretaris
emancipatiezaken Annelies Verstand presenteren tijdens hun werkbezoek in
Nijmegen een plan, de D66-tijdmachine, dat mensen meer tijd zal geven om
hun eigen keuzes te maken op het gebied van arbeid en zorg. 
De Graaf: “In toenemende mate worden mensen geconfronteerd met de druk
die het combineren van werk en de zorgtaken thuis met zich meebrengt. We
willen dat mensen meer tijd en ruimte krijgen om hun eigen keuzes te
maken, zodat het leven niet langer een wedloop is tussen kantoor en
thuis.” 
Om dit te bereiken wil D66 de volgende maatregelen nemen:
- Er zullen meer kinderopvangplaatsen moeten komen. D66 wil met een
extra investering van ruim €200 miljoen bijna 100.000
kinderopvangplaatsen extra creëren.
- Er moeten meer mogelijkheden komen om arbeid en zorg op een
verantwoorde manier te combineren.
- De overheid moet voor werknemers mogelijkheden creëren voor betaald
verlof voor de zorg van (ernstig) zieken en kinderen. Er moet een
betaald recht op langdurend zorgverlof en ouderschapsverlof komen, ter
hoogte van 70% wettelijk minimumloon. 
- Er moet een betere afstemming van arbeidstijden en openingstijden
komen, zodat mensen meer tijd hebben om werk en privé te kunnen
combineren.
- D66 wil de ontwikkeling van een volwaardige markt van persoonlijke
dienstverlening stimuleren. Hiervoor heeft D66 € 50 miljoen per jaar
beschikbaar
‘We hebben geen honderd dagen nodig om dit uit te werken’, zegt De Graaf
verwijzend naar plannen van de PvdA over de werkwijze van een nieuw
kabinet, ‘we hebben concrete voorstellen die we vanaf dag één willen
uitvoeren.’

De tijdmachine van D66

Het leven wordt steeds drukker, agenda's steeds voller. Men wil werken,
kinderen opvoeden, sporten, uitgaan, zorgen voor een ziek familielid,
hobby's uitoefenen, een druk sociaal leven hebben etc, etc. Het aantal
mogelijkheden voor tijdsbesteding neemt nog steeds toe. De druk om alles
te doen én te combineren daarmee ook. Hoe moeilijk dat is zien we aan de
toename van het aantal overspannen mensen of het aantal burn-outs. Nu
kan de overheid deze problemen niet zomaar even wegnemen. Maar wat de
overheid volgens D66 wel moet doen is de structuren zo veranderen dat
het voor mensen gemakkelijker wordt gemaakt om verschillende dingen te
combineren. Hieronder zes concrete D66-voorstellen die mensen meer tijd
geven, zodat ze hun eigen keuzes kunnen maken: de tijdmachine van D66.

Daarom is onder Paars 2 het combineren van werk en privé hoog op de
politieke agenda gekomen. En er is veel bereikt. De Wet Arbeid en Zorg,
de Wet aanpassing arbeidsduur, de verruiming van de mogelijkheden om
vakantiedagen af te kopen en te sparen, de verlofspaarregeling, de
stimuleringsregeling betaald ouderschapsverlof, het wetsvoorstel
langdurend zorgverlof, de experimenten dagindeling en de verkenning
Levensloop zijn de belangrijkste resultaten. Voor D66 is de klus nog
niet geklaard. Ook in een volgende kabinetsperiode valt er nog genoeg te
doen. Voor D66 staat een moderne samenleving waar individuele burgers
een zo groot mogelijke keuzevrijheid hebben en zich maximaal kunnen
ontplooien centraal. Het zelf bewust kunnen kiezen. Het vergroten van de
mogelijkheden voor mannen en vrouwen om werk en privé te kunnen
combineren hoort onlosmakelijk bij het streven naar een geëmancipeerde
samenleving. D66 wil meer ruimte en tijd voor economische
zelfstandigheid. Want in onze samenleving van morgen zijn werkende
vrouwen net zozeer vanzelfsprekend als zorgende mannen. Dus daarom: “zes
voorstellen voor een volgende regeerperiode”.

1. Kinderopvang: veel extra plaatsen en naar lagere ouderbijdragen

Er is ondanks de inspanningen van Paars 2 nog steeds een groot tekort
aan kinderopvang. Hierdoor worden veel mensen in hun vrijheid beperkt.
Mensen, vooral vrouwen, die graag zouden gaan werken (of willen blijven
werken) kunnen dit vanwege hun kind niet doen. D66 zal met haar extra
investering van ruim € 200 miljoen bijna 100.000 kinderopvangplaatsen
extra creëren. D66 wil dit geld vooral inzetten om in de sectoren zorg
en onderwijs extra plaatsen te creëren. Niet alleen meer geld, ook een
veel efficiëntere organisatie zullen het mogelijk maken deze groei te
realiseren.
Het huidige gebrek aan kinderopvang is niet alleen een belemmering voor
mensen die reeds werken, maar maakt het voor mensen die willen gaan
werken moeilijker die stap te maken. En niet alleen vanwege het geringe
aanbod, ook vanwege de hoge kosten.  De relatief hoge ouderbijdrage voor
kinderopvang speelt bij het al dan niet aanvaarden van een baan een
belangrijke rol. Een herintredende vrouw die drie dagen per week tegen
het wettelijk minimumloon werkt en van wie de kostwinner een inkomen
heeft tussen modaal en twee maal modaal, is 24 tot 58% van haar
verdiende netto-inkomen kwijt aan formele kinderopvang bij één
respectievelijk twee kinderen . 
Hoewel de fiscale faciliteiten voor ouders onder Paars 2 al belangrijk
zijn verruimd , wil D66 in de komende kabinetsperiode op dit punt
verdergaande stappen zetten. D66 trekt € 100 miljoen voor de volgende
kabinetsperiode uit om de wettelijke ouderbijdragen in de nieuwe Wet
Basisvoorziening Kinderopvang (WBK) te verlagen.

2. Flexibilisering arbeids- en openingstijden
Werk en privé moet goed gecombineerd kunnen worden. Moderne werkgevers
en werknemers hebben daar naast de overheid zeker ook een eigen
verantwoordelijkheid voor. D66 wil de openingstijden van publieke
voorzieningen verbeteren. De winkeltijden zijn - naar tevredenheid - al
onder Paars 1 verruimd. De openingstijden van onder meer
gezondheidszorg,  gemeentelijke loketten en kinderdagverblijven laten
echter nog steeds te wensen over. Met ons huisdier kunnen we ‘s avonds
naar het spreekuur van de dierenarts maar voor ons zelf is dat niet of
nauwelijks mogelijk. En ondertussen staan we met z’n allen dagelijks met
de auto in de file, hebben we een staanplaats in de trein en is het
stampvol in de metro of de bus. De arbeidstijden in ons land zijn nog
sterk geconcentreerd tussen 8 uur ‘s morgens en 6 uur ‘s avonds, vijf
vaste dagen per week. Ook voor D66 is de zondag overigens een speciale
dag waarop alleen arbeid wordt verricht als de aard van het werk of de
bedrijfsomstandigenheden daarom vragen. Dat ligt anders voor de overige
dagen in de week en de ‘spitsuren’, die sluiten niet meer aan bij de
dagindeling van velen. De huidige wettelijke mogelijkheden van de
Arbeidstijdenwet bieden voldoende ruimte voor een modern en flexibel
arbeidstijdenmanagement binnen sectoren en bedrijven . Een betere
afstemming van arbeidstijden en openingstijden - waar D66 naar streeft -
vraagt om een cultuuromslag zodat mensen meer tijd hebben om werk en
privé te kunnen combineren. In de volgende kabinetsperiode moet hier
door kabinet en vooral sociale partners werk van worden gemaakt in
relatie tot het arbeidsvoorwaardenbeleid. 

3. Een betaalbare persoonlijke dienstverlening
De markt voor persoonlijke dienstverlening  gericht op het aanbieden van
huishoudelijke, onderhouds- en zorgtaken in en rondom het huis is volop
in ontwikkeling maar komt maar moeizaam van de grond. De aangeboden
dienstverlening is nog onvoldoende bekend, kent onvoldoende
kwaliteitsgaranties en is onvoldoende concurrerend met name ten opzichte
van het ‘zwarte en grijze circuit’. De behoefte aan persoonlijke
dienstverlening neemt echter - vooral ook door de stijgende
arbeidsparticipatie van vrouwen - toe. Een goed en betaalbaar aanbod van
persoonlijke diensten zou de arbeidsparticipatie van vrouwen met 75.000
arbeidsjaren kunnen verhogen  waarbij het vooral om extra banen voor
laagopgeleiden gaat. 
We kunnen dus twee vliegen in één klap slaan. Enerzijds kunnen
gebruikers van persoonlijke dienstverlening de druk op hun leven fors
verlagen, anderzijds kunnen 75.000 banen gecreëerd worden voor
lageropgeleiden.

D66 wil de ontwikkeling van een volwaardige markt van persoonlijke
dienstverlening stimuleren. Belemmeringen in bestaande wet- en
regelgeving moeten worden onderzocht en de ervaringen vanuit de
experimenten Dagindeling worden benut om deze nieuwe bedrijfstak te
kunnen ondersteunen. D66 wil een fiscale afdrachtsvermindering voor
huishoudens die persoonlijke dienstverlening inhuren om het
prijsverschil tussen ‘witte’ dienstverlening en het ‘zwarte en grijze
circuit’ te verkleinen . Hiervoor heeft D66 € 50 miljoen per jaar
beschikbaar.

4. Dagarrangementen: afstemming van onderwijs, opvang en vrije tijd
In onze samenleving werken mannen en vrouwen in toenemende mate allebei.
Zeker met kinderen is het dan behoorlijk rennen en vliegen. De in deze
kabinetsperiode gestarte experimenten Dagindeling zijn bedoeld om een
betere afstemming te bereiken van tijd en ruimte zodat de
combineerbaarheid van werk en privé wordt vergemakkelijkt. In een deel
van de experimenten zijn voorschoolse opvang, onderwijs, opvang tussen
de middag en culturele, sportieve of educatieve activiteiten na de
lestijd qua tijden en lokaties op elkaar afgestemd. De Commissie
Dagarrangementen heeft voorstellen gedaan om een betere samenhang tussen
voorzieningen voor onderwijs, opvang en vrije tijd te bereiken. D66
onderschrijft het streven naar een multifunctioneel gebruik van
bestaande en nieuwe gebouwen. Met de verdere ontwikkeling van de Brede
School en dienstenknooppunten kan aan de wensen en behoeften van ouders
en kinderen tegemoet worden gekomen. Het leidt tot een besparing aan
haal- en brengtijden voor ouders, het reduceert de mobiliteit en het
sluit aan bij het streven naar een efficiënter gebruik van grond en
gebouwen. Een betere aansluiting van werk en privé maakt het mogelijk
dat meer vrouwen aan het arbeidsproces gaan deelnemen. Dat leidt tot
belangrijke inverdieneffecten  voor de rijksoverheid (besparingen op
uitkeringen en hogere belastinginkomsten) maar ook voor werkgevers
(minder ziekteverzuim en lagere personeelskosten). 

5. Tussenschoolse opvang: een voldoende professionele opvang tussen de
middag 
Op een doordeweekse schooldag blijven in ons land zo’n 230.000 kinderen
over hetgeen ongeveer 15% van het totaal aantal schoolkinderen is. De
komende jaren valt een verdere toename van het overblijven te verwachten
terwijl er tegelijkertijd steeds minder vrijwilligers te vinden zullen
zijn waar een beroep op kan worden gedaan voor begeleiding. De
arbeidsparticipatie van vrouwen is immers constant stijgend. 
Het ‘gebrek aan overblijfmoeders’ en het ‘gebrek aan overblijfruimte’
wordt door veel ouders en basisscholen als een probleem gezien. Een goed
geregelde overblijfvoorziening draagt bij aan een sluitende dagindeling
voor kinderen en ouders. Daarom wil D66 dat er gericht geïnvesteerd
wordt in voldoende overblijfleidsters en de verbetering van de
overblijfruimtes terwijl de kosten van het overblijven voor de ouders
nagenoeg gelijk moeten blijven (tussen de € 1 en € 2 per dag). De
verantwoordelijkheid voor het overblijven moet bij de schoolbesturen
komen te liggen en worden vastgelegd in de Wet op het Primair Onderwijs.
De Onderwijsinspectie moet toezien op de kwaliteit van het overblijven.
De gemeenten moeten een regierol krijgen bij het beschikbaar stellen van
voldoende en kwalitatief goede overblijfruimten. De kosten van deze
kwaliteitsimpuls voor de tussenschoolse opvang bedragen voor de overheid
zo’n € 12 miljoen  per jaar.

6. Langdurende verlofrechten
Voor D66 is de combineerbaarheid van werk en privé een niet meer weg te
denken onderdeel van een moderne samenleving waarin een toenemend aantal
mannen en vrouwen arbeid en zorg willen combineren. Juist in de drukke
middenfase van het leven moeten werknemers daar voldoende mogelijkheden
voor hebben. D66 ziet een gedeelde verantwoordelijkheid voor de
financiering van langdurende verlofregelingen voor de overheid, de
sociale partners en de individuele werknemer. 
De overheid moet voor werknemers de mogelijkheden creëren voor het recht
op verlof voor de zorg van (ernstig) zieken en kinderen. D66 vindt dat
een betaald recht op langdurend zorgverlof  en ouderschapsverlof  door
de overheid gegarandeerd moet worden ter hoogte van 70% wettelijk
minimumloon. De kosten van de invoering van een wettelijk recht op
betaald ouderschapsverlof bedragen circa € 110 miljoen.
Sociale partners kunnen onderling afspraken maken over aanvulling op de
wettelijke verlofregelingen in CAO’s en/of afspraken met de
ondernemingsraad dan wel de personeelsvertegenwoordiging. Denkbaar
daarbij is dat dergelijke afspraken uitgaan van keuzemogelijkheden voor
individuele werknemers waarbij ook de financiering van bijvoorbeeld
educatief verlof ter bevordering van de employability kan worden
betrokken. Om de totstandkoming van afspraken over educatief verlof te
bevorderen, is D66 voorstander van een fiscale stimuleringsregeling. 
Tot slot hebben individuele werknemers de mogelijkheid om verlofperioden
te financieren vanuit hun bovenwettelijke vakantiedagen, ADV-dagen of
verlofspaarregeling.

1  Zie Sociale Nota 2002, tabel 6.7.
2  Een herintredende vrouw die drie dagen per week tegen het wettelijk
minimumloon werkt en van wie de kostwinner een inkomen heeft tussen
modaal en twee maal modaal, was in 1998 nog 36 tot 69% van haar
verdiende netto-inkomen kwijt aan formele kinderopvang bij één
respectievelijk twee kinderen.
3  Zie het evaluatie-onderzoek Arbeidstijdenwet (27 865, nr.1).
4  Onder persoonlijke dienstverlening valt het verrichten van
uiteenlopende vormen van werkzaamheden in en om het dagelijks leven van
particulieren zoals schoonmaakwerkzaamheden en onderhoudswerk aan huis,
auto en tuin. Het kan echter ook om mantelzorg en kinderopvang aan huis
gaan.
5  Zie MDW-rapport “Naar één markt voor persoonlijke diensten” (januari
2002).
6  De bestaande “Regeling Schoonmaakdiensten Particulieren” (RSP) werkt
niet of nauwelijks mede doordat deze gericht is op de aanbieders van
persoonlijke dienstverlening (i.c. schoonmaakbedrijven). De RSP moet
worden afgeschaft waarna de vrijkomende middelen (€ 7,1 per jaar) mede
kunnen worden ingezet voor een brede regeling ‘fiscale
afdrachtsvermindering persoonlijke dienstverlening’ die gericht wordt op
de vragers van persoonlijke dienstverlening.
7  Zie het Advies van de Commissie Dagarrangementen (januari 2002) en
berekeningen van Nyfer volgens welke een betere aansluiting tussen werk
en privé in totaal € 1,3 miljard op jaarbasis kan opleveren waarvan zo’n
€ 0,7 miljard aan premie- en belastingontvangsten voor de rijksoverheid.
8  Zie ook de Beleidsbrief Tussenschoolse opvang (26 587, nr.19) d.d. 20
maart 2002.
9  Het Wetsvoorstel Langdurend zorgverlof ligt momenteel bij de Raad van
State.
10  Een wettelijk recht op betaald ouderschapsverlof ter hoogte van 70%
wettelijk minimumloon kost volgens CPB-berekeningen circa  € 110 miljoen
(CPB, 26 juni 2001) per jaar.

----

Met vriendelijke groeten,

Ad Huikeshoven
Vondelstraat 33
2513 EN  's-Gravenhage
telefoon/fax +31(070)3608510

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********