Nobelprijs duurzame ontwikkeling: kritiek

[Henk Vreekamp]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Democs,

Met lichte verbazing las ik de bijdrage van zaterdag door sterrekundige
Marc Fluks: aan de hand van een citaatanalyse maakt hij duidelijk dat een
Nobelprijs voor sustainable development onzin is. Er wordt veel over
gepubliceerd in vaktijdschriften, maar het aantal serieuze citaties
(refereren aan voorgaande publicaties) is miniem. Fluks' conclusie: dit
rechtvaardigt allerminst het idee van een aparte Nobelprijs. En hij levert
daarbij een uitdraai uit de Science Citation Index van ISI.

De terugkeer naar een informatiewetenschappelijk verleden gaf mij
kippe(n)vel. Mijn veronderstelling: Fluks concludeert iets te snel. Wat
opmerkingen over de sociale en natuurwetenschappelijke kennisdomeinen:

- Aan een citatie door een andere wetenschapper kunnen heel wat luchtjes
zitten: in menige (social) science discipline is de toegang tot
tijdschriften beperkt tot wie men kent of wie past in het eigen straatje.

- Ook citaties worden "gecensureerd" door het bestaan van
"citaatgemeenschappen": Men citeert graag zichzelf (Fluks merkt terecht het
absurde geval op van een Zweedse Nobelsecretaris) of onderzoekers waarmee
men het eens is, of die behoren tot de eigen onderzoeksdivisie. Dissidenten
wordt een beetje gelicht. Het meest bekend zij hier de
sociaal-wetenschappelijke disciplines, bekend omdat die het meest
toegankelijk zijn voor een breed publiek. Elke "school" begint liefst een
eigen blad.

- Er wordt veel over d.o. gepubliceerd volgens de SCI, een 4000 artikelen
sinds 1988; aanzienlijk vergeleken met kernenergie ruim 2000, en
ruimtevaart 8700. Maar het aantal citaties rond d.o. staat niet in
verhouding. Klopt. Ik tel in Fluks' voorbeeld van 73 Zweedse auteurs
slechts 22 auteurs die  2 of meer citaties door derden kregen (bij 1
citatie gaat het vaak om een zelfcitatie, een eigen rapport e.d.). Helaas,
dit achterwege blijven van citaties is niks bijzonders. Ik herinner me vaag
een oud rapport waaruit bleek dat 80 procent van de publicaties ongeciteerd
bleef, waaronder reviews / recensies.

- Een onbekend deel van de publicaties vormen formeel of feitelijk een
commentaar of een state-of -the-art, ook al nemen ze de vorm aan van een
regulier artikel. Dus zijn ze inhoudelijk niet geschikt om te citeren. Elk
tijdschrift heeft nu eenmaal zijn eigen referee-voorwaarden: bestuurlijke
notabelen en hot shots krijgen veel ruimte. Dat geldt zeker voor
tijdschriften waar men meer geeft om meningsvorming en paradigma's dan
kenniscumulatie. Een vermoedelijk voorbeeld in het Zweedse lijst zijn o.a.
Doderbaum, Ryden, Dragum (ik kijk slechts op 1 pagina van mijn print van 10
pagina's Fluks).

- Een niet onbelangrijk deel van het onderzoek staat een beetje geisoleerd
of betreft een uitzonderlijke niche. Publicatiegolven, hypes dicteren
vooral de brainstorming naar onderwerp.

- Het "bewezen onderzoek", het opnieuw aantonen van iemands gelijk door
replicatie of herhalingsonderzoek, kan helaas geen  algemeen criterium zijn
van "wetenschappelijkheid". In veel disciplines geeft herhaling
meetvertekening door de veranderde context of door de aard van het
materiaal (Heisenberg Onzekerheid).

- Dat de Zweedse artikelen overwegend "biologisch" zijn, kan er bij mijn
niet in als ik de 73 titels zie. Toch erg veel politiek en economie!

Kortom, Marc Fluks' advies om op bibliometrische gronden af te zien van het
idee tot het instellen van een Duurzame Nobelprijs lijkt me vooralsnog
voorbarig.

* Eerder zou ik me zorgen maken over de politieke propagandisten zelf. Neem
de uitvindster van de d.o., de Noorse socialistische premier Brundtland.
Haar rapport bracht ze uit als premier. Aan het eind van haar regeerperiode
ageerde ze samen met de Jappen wel tegen de Internationale
Walvisconferentie die het afschieten wilde stoppen. Nu wordt er nog beperkt
afgeschoten wegens "wetenschappelijk onderzoek". Ammehoela, die "wetenschap".

* En neem nog zo'n socialist, onze Verschrikkelijke Man Uit Scheveningen,
Pronk. Groot voorstander van het Verdrag van Kyoto, en vooral de
ontsnappingsformules daarin. Nederland reduceert niet eens de CO2-uitstoot,
en vermeerdert die zelfs door een aftrekmogelijkheid, namelijk het
(mede)financieren van waterkrachtcentrales in arme landen. Inderdaad. Dat
was Pronk.

Brrr, het wordt kil van al deze kritiek...

Uw democratisch kwetsbare fietser zonder lijfwacht en identificatie gaat
zich nu weer warm bewegen.

Henk Vreekamp, Utrecht.

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********