Ketchup & Mayonaise (was: rtl4 solt met politici en kijkers)

[Bart Meerdink]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Ad Huikeshoven wrote:

 > Dank je voor het compliment dat je mijn analyse mooi vind. Best als
je vind dat de inhoud een negatieve ondertoon heeft. Als je het betoog
met een positieve ondertoon wilt ombouwen prima.

Uitdaging aangenomen!

Jouw versie:

  > Veel burgers zijn erg gemakzuchtig. Wel protesteren als er iets in
hun achtertuin gebeurd waarvan ze het gevoel hebben dat het hun
eigenbelang schaadt, maar willen zich niet bezighouden of zich
uitspreken over wat er wel zou moeten gebeuren in dit land.

  > Een boel burgers hebben genoeg van de files. Ze willen zo snel
mogelijk een aantal wegverbredingen, bijvoorbeeld A4 en A12. Laten nou
de burgers die direct langs de A4 en A12 wonen werkelijk geen middel
onbenut laten om dergelijke wegverbredingen tegen te houden. Burgers die
zich kwaad maken over de files kunnen het beste het woede koelen op de
burgers langs de A4 en de A12 die de verbreding van die wegen
tegenhouden. Op de vraag kies je voor beschaving of terrorisme zijn er
maar weinig mensen in Nederland die volmondig kiezen voor beschaving, ze
willen zich wel tegen terrorisme uitspreken. Kiezen voor beschaving is
kiezen voor een redelijke en billijke opstelling in het maatschappelijk
verkeer, en dat blijken de meeste burgers niet te willen of te kunnen.

  > Waar Nederland aan lijdt momenteel is een compleet gebrek aan
gemeenschapszin. De meeste burgers accepteren geen enkele vorm van gezag
of autoriteit, en wijzen direct of indirect ieder overheidsoptreden af.
De meeste burgers willen wel een heleboel als consument afnemen van wat
de overheid produceert, staatsgefinanceerd onderwijs bijvoorbeeld,
staatsgefinancieerde gezondheidszorg bijvoorbeeld, staatsgefinancierde
wegeninfrastructuur bijvoorbeeld, en dat zolang de buurman maar genoeg
belasting betaalt.

  > Kortom een samenleving van 'free-riders', burgers die massaal
liftersgedrag vertonen. En dat is in de gedragswetenschappen, waaronder
de economische wetenschap, uitvoerig bestudeerd, dat lifters-gedrag. Het
standaard analysemodel daarvan is het zogeheten 'Prisoners-Dilemma',
oftewel het dilemma van de 2 gevangenen.

  > Wederzijdse samenwerking levert wederzijds het grootste voordeel.
Echter als een van de twee besluit niet samen te werken in de
verwachting dat de ander wel zal kiezen voor samenwerking dan is het
individuele profijt voor die eerste groter dan wanneer die ook zou
samenwerken. Het nadeel voor de ander is echter groter zodat de som van
beider uitkomsten dan kleiner is dan wanneer beiden zouden samenwerken.
Als beide gevangenen besluiten niet samen te werken verdwijnt het
voordeel voor de een.

  > Nou hebben we een instantie die samenwerking kan afdwingen en dat is
de overheid. Een overheid die de afgelopen jaren op een aantal punten
heeft nagelaten samenwerking af te dwingen door niet op te treden, zoals
in Enschede, Volendam, de WAO, aanleg van wegen, de interne ruzies
binnen de NS etc. En bovendien weigeren veel burgers het gezag of de
autoriteit van de overheid te aanvaarden, ze accepteren dus niet dat een
instantie de samenwerking afdwingt.

  > Dan kom je vanzelf in een situatie zonder overheid, met een
dergelijke opstelling van de burgers. En zonder overheid, zo stelde
Hobbes, 'life will be brute, nasty en short', en dat leek me met
Enschede en Volendam toch wel voldoende geïllustreerd.


Mijn versie:

Steeds meer lijkt het eigenbelang van burgers voorop te staan, bijna
ongeacht de consequenties. Sterker nog, dit wordt ook in hoge mate
algemeen geaccepteerd.

Geen belasting betalen is best, verdient zelfs bewondering, als je maar
tussen de regels door weet te fietsen. Glas laten vallen op het
fietspad? Laat de gemeente het maar opruimen. Staken is een recht, ook
als het voornamelijk schade aan niet-betrokkenen berokkent. Procedures
aanspannen tegen de overheid daar is niets mis mee, ook al weet je dat
je ongelijk zult krijgen. Extra proberen te vangen als de verzekering
toch betaalt is in brede kring gebruik.

We hoeven niet eens de lijn door te trekken naar waar de 'officiele'
norm *wel* (steeds verder) overschreden wordt (zwart rijden, fraude,
vandalisme, oplichting, geweld enz.) om te zien dat de houding 'alles
mag, wat de overheid me niet belet' niet optimaal werkt.

Hoe moeten we aan dit kat-en-muis spelletje tussen overheid (regels
stellen) en burger (er tussendoor glippen) ontsnappen?

In ieder geval zijn we met deze vraagstelling Balkenende's 'stoppen met
gedogen'-leuze al kilometers voorbijgesneld.

Maar goed, als het kat-en-muis spelletje niet meer bevalt, dan moeten we
de blik wat verruimen om meer winnaars en minder verliezers te krijgen.

Er is absoluut een manier om iedereen te laten profiteren van een betere
oplossing.

Ik zeg niet dat het altijd makkelijk is om zulke oplossingen te
genereren, alleen dat er een wereld te winnen is, en dat in veel
gevallen de wisseling van perspectief (in een vroeg stadium) al bijna
voldoende is.

Bart Meerdink

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********