Burgers moeten overheid via Internet kunnen controleren

[Henk Elegeert]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

http://www.ministerdevries.nl/asp/page.asp?id=i000586&alias=ministerdevries

Burgers moeten overheid via Internet kunnen controleren

"
6 september 2001

De overheid moet haar werkwijze aanpassen aan de komst van de
informatiesamenleving. Een samenleving waarin mede door de inzet van
informatie- en communicatietechnologie (ICT) de individualisering
toeneemt, de
burger steeds mondiger wordt en hiërarchische relaties vervangen worden
door
horizontale samenwerkingsvormen tussen burgers, bedrijven,
maatschappelijk
organisaties en/of overheden. Een speciale regeringscommissaris moet de
noodzakelijke veranderingen in de werkwijze van de overheid bevorderen.

Dat staat in het advies van de Commissie ICT en Overheid, dat vandaag is
aangeboden aan de ministers Van Boxtel (Grote Steden- en
Integratiebeleid) en De
Vries (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties). De commissie, onder
voorzitterschap van de heer mr. A.W.H. Docters van Leeuwen, werd in
februari van
dit jaar ingesteld om na te denken over de invloed van
ICT-ontwikkelingen, in
combinatie met internationalisering, op de positie, rol en
institutionele structuur van
de Nederlandse overheidsorganisatie.

De commissie pleit in haar advies niet voor grote structuurveranderingen
binnen
de overheid, maar denkt vooral aan een nieuwe werkwijze. Daarbij treedt
de
overheid op als procesarchitect.

Om een legitimiteitscrisis te voorkomen moet het kabinet een
regeringscommissaris ICT aanstellen die ervoor zorgt dat de overheid
minder aan
inhoudelijke sturing en meer aan processturing gaat doen. Dit is
noodzakelijk in
een samenleving waar burgers als zelfsturende individuen willen
functioneren. Zij
hebben in afnemende mate behoefte aan een paternalistische overheid.
Hiervoor
heeft de regeringscommissaris twee taken. Ten eerste moet hij overheden
stimuleren om langs elektronische weg met burgers te communiceren. Op
dit
moment gebeurt dit nauwelijks. Ten tweede moet de regeringscommissaris
er
voor zorgen dat er een proceswet Interbestuurlijke samenwerking van de
grond kan
komen. Die wet dwingt overheden om verantwoording af te leggen over hun
handelen. Deze proceswet garandeert horizontale verantwoording. Dat
betekent dat
burgers over elke overheidsorganisatie het recht hebben te weten wat,
waar en
waarom besloten is. Dit is mede van belang omdat in een
netwerksamenleving
overheden autonoom moeten kunnen functioneren en dat verdraagt zich niet
met
het oude stelsel van verticale verantwoordingsrelaties. Dat stelsel
regelt dat
gemeenten en provincies in medebewind taken namens de Rijksoverheid
uitvoeren en daarover verantwoording afleggen aan de Rijksoverheid.

De nieuwe werkwijze van de overheid moet in ieder geval garanderen dat:
de elektronische overheid en/of diensten met een publiek belang altijd
toegankelijk zijn voor burgers;
negatieve externe effecten en afwenteling die het gevolg kunnen zijn van
horizontale samenwerkingsrelaties worden voorkomen;
de gelijkwaardige positie van relatief zwak vertegenwoordigende belangen
van burgers wordt bevorderd;
de afweging die tot een bepaald besluit heeft geleid op een
democratische
wijze is gemaakt.

Volgens de commissie moet het kabinet drie belangrijke stappen zetten:

het moet zo spoedig mogelijk invulling geven aan het recht op
informationele zelfbeschikking. Dat betekent dat de burger zelf bepaalt
waarvoor zijn persoonsgegevens gebruikt kunnen worden. Als hij op zijn
persoon toegesneden dienstverlening wil krijgen van de overheid, moet
hij
toestemming geven om zijn gegevens te koppelen;
het moet zo spoedig mogelijk zorgen voor een proceswet Interbestuurlijke
samenwerking. Daarna kan het medebewind worden afgeschaft;
het zorgt er zo spoedig mogelijk voor dat burgers een recht op weten
krijgen, zodat zij inzicht krijgen in de totstandkoming van transacties,
ordeningen, goederen, diensten of voorzieningen in de publieke en
private
sector.

De commissie vindt dat er haast is geboden. Als de Nederlandse overheid
tegemoet wil komen aan de verwachtingen van moderne burgers, kan zij
niet
blijven functioneren op een wijze die al jaren onveranderd is
"

Zou het toch nog goed komen? :)

Met name:
"
.... een Proceswet Interbestuurlijke samenwerking ..... Die wet dwingt
overheden om verantwoording af te leggen over hun handelen. Deze
proceswet garandeert horizontale verantwoording. Dat betekent dat
burgers over elke overheidsorganisatie het recht hebben te weten wat,
waar en waarom besloten is. Dit is mede van belang omdat in een
netwerksamenleving overheden autonoom moeten kunnen functioneren en dat
verdraagt zich niet met het oude stelsel van verticale
verantwoordingsrelaties.
"
is ook mijns inziens precies de kern waar het met de invoering van ICT
om draait.
Overigens is de (ongewenste) verschuiving van de verantwoording in de
richting van de vertegenwoordigers zoals thans door de directere
samenwerkingen tussen overheid en bedrijfsleven plaatsvindt, een proces
dat door invoering door een proceswet zou kunnen worden doorbroken en de
verantwoordelijkheden en transparantie weer terug te brengen waarvoor
zij bedoeld zijn.

Henk Elegeert

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********