Asymmetrische oorlog

[Henk Vreekamp]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Beste paardenpraters en tulpenstrelers,

Ik las een aardige analyse over oorlogen na 1989, het tijdperk van slechts
een wereldmacht. Auteur: Marwan Bishara. Blad: Le Monde Diplomatique,
october 2001, pp. 20-21, over het tijdperk van de asymmetrische conflicten.
Actueel sinds 11 september. Enkele punten.

Voorlopig is massavernietiging in een conventionle (kern)oorlog
onwaarschijnlijk omdat de supermacht dominant is. Tegenstanders ontwikkelen
dan twee instrumenten. Als ze een staatsapparaat, een natie achter zich
hebben, zullen zij zich als 'roverstaat' in de toekomst specialiseren op
prikacties, zoals nucleaire en biologische aanvallen. De VS denkt aan een
ruimteschild als defensie. Veel realistischer is het gevaar van het
asymmetrische conflict. Doel: zoveel mogelijk burgerslachtoffers, schaden
van de economie, kwetsen nationale symbolen. Middel: angstpsychoses opwekken
met betrekkelijk eenvoudige apparatuur. Voorbeeld: de geniale gekte die 11
september mogelijk maakte. Organisatie: een netwerk van zelfstandige kernen
op basis van een extreme ideologie. Bemensing: religieuze dwazen,
mafiagroepen, drugskartels.

Kortom, hegemonie brengt asymmetrische 'oorlog': de vijand valt alleen aan
op de kwetsbare punten en tegelijk bestaande psychologische mechanismen
gebruiken vanuit de gedachte dat ook kleine aanvallen grote gevolgen kunnen
hebben (semtex, twee zelfmoordenaars, een rubberboot en het idee om
onverwacht een marineboot te treffen). Kenmerk is verder dat de terroristen,
net als (anti)globalisten, niet van de klassiek-marxistische tegenstellingen
uitgaan, maar de creaties van de neoliberale mondialisatie juist accepteren
of zelfs aanwenden voor het eigen doel.

In het Westen ontstaat nu verwarring omdat deze guerilla de Westerse
middelen en machten gebruikt. Westerse regeringen staan voor de zware taak
om uit te leggen dat je met dezelfde middelen toch nog een andere context
kunt nastreven, terwijl men in het conventionele sociaal-politieke
binnenlandse debat al zoveel moeite heeft om het neoliberalisme te
rechtvaardigen binnen de bestaande instellingen!

Model voor een en ander staan de staatloze Palestijnen die met stenen en wat
karabijnen het hoogwaardige Israelische leger recnt dwongen tot verandering
van strategie en tactische militaire middelen. Dat Arabische terroristen
constant verwijzen naar Palestina-Israel en joden, is niet alleen een
kwestie van antisemitisme maar ook symbolische voorbeeldwerking.

Bishara verwacht nu dat de USA eveneens andere tactische middelen moet
ontwikkelen, naast of in plaats van de grootschalige conventionele
bewapening. Misschien is het beter om niet de nadruk te leggen op militaire
interventies en op verzwakking van de binnenlandse burgerrechten (minder
privacy, meer controles op eigen burgers).

De auteur trekt nog niet de conclusie dat je eigenlijk het omgekeerde moet
doen: nog meer bevorderen civil society en zoeken naar acceptabele vormen
van sociale controle of waakzaamheid. Er zullen dus nieuwe vormn van
defensie moeten komen, net als na 1989 de ombouw van een statisch
defensieleger tot een mobiele Europese politiemacht.

Henk Vreekamp, Utrecht

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********