Ná Paars: conservatief versus progressief

[Dries Boele]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Nodig ná Paars II: herschikking van het politieke landschap (conservatief vs
progressief)

De huidige paarse periode is een uitstekende gelegenheid om het politieke
landschap in Nederland te reorganiseren. (Een nieuwe, laatste uitdaging voor
D66?) Niet meer al die verschillende kleine partijtjes, met hun even zo
beperkte belangen en meninkjes, maar een herschikking langs de scheidslijn
tussen progressief en conservatief. Ook de grote politieke partijen ontkomen
er niet aan. De scheidslijn tussen progressief en conservatief loopt
namelijk door vrijwel alle bestaande partijen heen. In de VVD zitten
bijvoorbeeld ook progressieven, in de PvdA zitten ook conservatieven.

De eenheid van mening in politieke partijen is veelal schijn. De
verschillende visies (als ze er al zijn) binnen de grote fracties worden
pragmatisch doodgeknuffeld, omwille van het behoud van het regeringspluche,
of om de schijn van eenheid en kracht hoog te houden (zoals bij het CDA).
Partijdiscipline moet een heterogene groep bijeen houden. In feite komt dat
neer op (zelf)censuur en het stimuleren van visieloosheid. Het grote grijze
muizenspel.

Het zou een goede zaak zijn wanneer de grote samenscholing van politiek
Nederland in `Paars' zich de komende tijd anders zou uitsplitsen, waardoor
politiek weer een strijd wordt van verschillende visies op mens en
samenleving. `Paars' heeft laten zien dat de traditionele tegenstelling in
de politiek, tussen links en rechts, inhoudsloos is geworden. Men zit zonder
noemenswaardige problemen bijeen aan dezelfde regeringstafel. Er is geen
tegenstelling meer die in het contrast iets duidelijk maakt. `Paars'
associeert steeds meer met lauw, ja onzichtbaar, terwijl het zo'n mooie
kleur was!

De wijze waarop politieke partijen nu zijn gegroepeerd is niet meer van deze
tijd. Zij zijn het resultaat van een verouderde machtsconstellatie, met toen
actuele tegenstellingen en problemen. (Denk aan de jaren `70.) Tijd dus voor
een reorganisatie van de verschillen in het politieke landschap,
gedefinieerd door verschil in visie op wat zich nu aandient: globalisering,
nieuwe technologieën, de netwerkmaatschappij, immigratie, burgerschap, de
genetische revolutie, rol van overheid, Europa, enz. De oude partijen zijn
intern verdeeld over deze ontwikkelingen. De tegenstelling progressief/
conservatief biedt de gelegenheid om te hergroeperen en nieuwe helderheid te
scheppen.

Dit is tevens in het belang van de betrokkenheid van de burger bij het
democratische proces. Voor velen is de politiek nu één pot nat. Niet `paars'
is de kleur, maar grauw: alle kleuren door elkaar. Het maakt niet uit wat
men kiest. Partijen zijn slechts een nuance anders. Een herschikking volgens
de tegenstelling progressief/ conservatief doet de politiek weer een
verschil maken: voor het stemmen, voor het debat en voor de ontwikkeling van
de samenleving. Zodat er weer iets te kiezen valt!

Ook kan die tegenstelling de politiek onttrekken aan religieuze verschillen:
`progressief' en `conservatief' hebben betrekking op bestuur en politiek en
niet op religieuze uitgangspunten. Een christen, een boeddhist en een moslim
(om enkele varianten te noemen) zouden zich heel goed in één van beide
politieke stromingen kunnen verenigen, terwijl zij in hun persoonlijke
opvattingen sterk van elkaar verschillen. Vrijwel alle religies kennen zowel
een progressieve als een conservatieve aanhang. (In die zin is het CDA reeds
vanaf z'n ontstaan een anachronisme in de poging christenen te verenigen;
christen-zijn betekent politiek bijzonder weinig, - ook Paul Rosenmöller
noemt zich christen-, en dat geldt ook voor de andere religies.) Politiek en
religie zijn verschillende terreinen.

De tegenstelling conservatief/ progressief is dus zowel scheidend (waar
verschillen ten onrechte bij elkaar zitten) als ook overbruggend (tussen
politiek verwanten die nu om de verkeerde reden verspreid zijn over
verschillende partijen). Zij schept in ieder geval duidelijkheid en stelt in
staat tot debat over te volgen richtingen (i.p.v. lauw pragmatisme). Het zal
de bestaande partijen flink overhoop gooien, wat geen overbodige luxe is.

Het is de vraag of een partij als GroenLinks bijvoorbeeld zondermeer
gerekend kan worden tot de Progressieve stroming. Er zijn zeker ook
`groen'-denkende burgers die hun standpunten over natuur en milieu koppelen
aan een conservatieve levensvisie. Het is dus goed mogelijk dat GroenLinks
een deel van z'n aanhang zal kwijtraken aan een conservatieve partij (waarin
dan ook mensen zullen zitten van VVD, CDA en ChristenUnie). Voordeel is wel
dat het progressieve deel van GroenLinks zich sterk kan maken samen met een
groot deel van de PvdA en minderheden in VVD en CDA.

Het poldermodel heeft even goed gefunctioneerd (met twee maal Paars als
hoogtepunt), maar zal meer en meer z'n schaduwzijde tonen: de consensusdwang
werkt verstikkend voor (zelf)kritiek en creativiteit. Zonder polarisatie
wordt niets duidelijk en neemt de kans op onderling geregel en
achterkamertjespolitiek toe. Er zijn tegenstellingen nodig om elkaar
kritisch in de gaten en scherp te houden.

De werkelijke tegenstellingen, in visie, liggen nu verspreid over de
politieke partijen. Het wordt tijd dat we dit verlammende mozaïek
opschudden, scheiden wat verschillend is en bijeenbrengen wat zich politiek
verwant voelt. Laat Paars een overgangsfase zijn naar een herschikking van
het politieke landschap in Nederland.

Misschien kan D66 een bemiddelende rol vervullen in deze reorganisatie,
voordat zij bij de volgende verkiezing grotendeels van het politieke toneel
zal verdwijnen bij gebrek aan profiel. Door te helpen reorganiseren zal D66
een cruciale rol kunnen spelen in de belangrijkste vernieuwing van de
afgelopen decennia (en haar missie voltooien): een herschikking van het
politieke landschap in Nederland en een revitalisering van het politieke
`bedrijf', met een nieuwe helderheid wat betreft visie op mens, samenleving
en toekomst.

Met vriendelijke groet,
Dries Boele
[ http://home.planet.nl/~driesboele ]

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********