Partij als fenomeen

[Henk Vreekamp]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Beste spreeuwen,

De postmoderne opvatting over een politieke partij blijkt desastreus voor
een partij. Ooit schreef een zoveelste Commissie Van Kemenade een rapport en
de veel geroemde partijvernieler Rottenberg voerde het uit: maak van de PvdA
een dienstverlenend orgaan voor politici in het parlement. De
basisorganisatie werd afgeschaft. Inmiddels is de zoveelste PvdA-voorzitter
gesneuveld. Wie wil nog voorzitter worden?

In de huidige democratie gaat het om delegatie: de burger hoeft niet
dagelijks mee te beslissen. Zalig. Alleen de meeste clubs willen van dit
gemak misbruik maken: het volk zou slechts eens per vier jaar mogen stemmen.
Terecht heeft D66 hier van begin af aan tegen gefulmineerd: bij brandende
kwestie mag het plebs corrigeren of initieren.

Wat zijn dan de hoofdfuncties van een politieke partij? En heeft zo'n
organisatie nog zin? Jazeker, op een beperkt aantal punten. En die hebben de
PvdA juist om zeep geholpen. Een drietal:

1. Een programma vaststellen voor elk bestuurlijk niveau. Bij de PvdA is dat
vrijwel altijd een klein clubje met weinig communicatie. Grote lijnen worden
zelden geschetst. En bij D66? Ook daar is het een introvert clubje, een
korte, puntige discussie vooraf over nieuwe punten wordt zelden aangekaart.
Ooit stond in de Democraat een kritisch artikel over de gedachte van D66 als
een servicecentrum voor (potentiele) bestuurders. De auteur is weg, niemand
reageerde en public. Ik ben bang dat nogal wat deterministisch denkende
functionarissen in D66 hetzelfde willen als wat Rottenberg deed.

2. Kritisch volgen van gekozenen op grond van programma en tussentijds nieuw
inzicht vanuit de partij. Daaroe bestaat binnen de PvdA geen mogelijkheid
meer omdat het middenkader is afgeschaft en de afdelingen als verdorde
druiven aan de partijstruik bunngelen. Door het bestaan van halfjaarlijkse
congressen bestaat binnen D66 die mogelijkheid wel, maar er wordt geen
gebruik van gemaakt. Congressen en andere partijbrede bijeenkomsten zijn
verworden tot applausmiddagen, critici worden organisatorisch zodanig
gefaciliteerd dat ze als dorpsidioot overkomen. Bij D66 is niet eens een
Rottenberg nodig. Waar kun je bijv. een partijdebat beginnen over de laatste
affaire rond landbouwgiffen?

3. Recrutering van bestuurders. Bij de PvdA, zo werd op tv al gememoreerd,
is dat tegenwoordig in handen gelegd van een gepensioneerde hoogleraar
sociale geneeskunde, destijds de popularisator van de term 'wachtlijst'.
Formeel is dat bij D66 wel goed geregeld, maar in feite is het een closed
shop. Van Mierlo verzon de ene helft en de andere helft werd gerecruteerd
door de eerste. Nu is dit sneeuwballen inderdaad een waarborg tegen
kandidering van al te grote warhoofden, maar het heeft weinig te maken met
verenigingsdemocratie. Naar schatting is de helft van het uiteindelijke
menselijke product rotte vis, c.q. vaag politicus of zeer zwak bestuurder.
Dus cooptatie onder de paraplu van formele democratie is ook weinig
effectief. Die kennisplatforms (PvdA) en postmoderne netwerken (D66)
functioneren als kongsi's en maken partijen nog minder populair. Dat laatste
propageren ze zelfs - grappig dat de heertjes op dit punt geen vergelijking
trekken met de politieke geschiedenis van Latijns-Amerika en Japan met hun
caudillo-systeem (geografisch in LA en institutioneel in Japan).

Kortom: een permanent programmadebat, en, meer structurele mogelijkheden tot
kritiek op lopende zaken. Wat betreft de recrutering kent D66 tenslotte een
specifiek probleem: door de zeer fluctuerende verkiezingsuitslagen krijgt
kaderkweek weinig kans. Misschien is het daarom beter om maatschappelijk
actieve lieden voorrang te geven. Ook bij D66 controleren ambtenaren nu de boel.

Verder een goede lunch.

Henk Vreekamp, Utrecht

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********