info: HBO-aktie en D66

Tue May 9 17:19:49 CEST 2000

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

= ter informatie =

1 mei 2000

Luisteren naar noodsignalen hoger onderwijs is hard nodig
door: Thom de Graaf en Ursie Lambrechts

Afgelopen woensdag demonstreerde een handjevol Hbo-studenten voor beter
onderwijs. Het is jammer dat niet meer Hbo-studenten de noodzaak voelden om
"hun zaak" onder de aandacht van de politiek te brengen. Nog opvallender dan
de lage opkomst van de Hbo-studenten was echter de totale afwezigheid van
universitaire studenten. Hun onderwijs loopt immers evenzeer gevaar.

Wat is er aan de hand? Overal binnen onze kenniseconomie doet zich op dit
moment een groeiend tekort aan hoger opgeleiden voelen, niet in de laatste
plaats in het hoger onderwijs zelf. Hbo-instellingen, universiteiten en
academische ziekenhuizen hebben de grootste moeite om talentvolle jongeren
te interesseren voor onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. En er is
weinig hoop dat deze situatie in de nabije toekomst vanzelf zal verbeteren.
Assistenten in opleiding (AIO's) doen nu nog onderzoek tegen een laag
salaris. Maar hoe lang nog? Ze hebben immers nauwelijks perspectief op een
vaste aanstelling omdat veel van die plaatsen nu worden ingenomen door
50-plussers en vluchten daarom in grote getale naar het bedrijfsleven, waar
vooral de besten hartelijk welkom worden geheten. Zo gaat veel nieuw talent
voor de wetenschap verloren. En dat terwijl binnen 10 jaar een aanzienlijk
deel van het huidige wetenschappelijk personeel met pensioen zal gaan.

Sommige universiteiten zoeken de oplossing in het aantrekken van
buitenlandse academici. Voor beginnend toptalent uit het buitenland is het
soms nog wel interessant om voor een habbekrats onderzoek te doen in
Nederland omdat daarmee het toekomstperspectief in eigen land en elders
behoorlijk verbeterd kan worden.
Het opvullen van onze tekorten met buitenlandse hulptroepen op AIO-, OIO-
(onderzoekers in opleiding) en Post-Doc plaatsen, mag voor de korte termijn
een oplossing bieden, op de middenlange termijn maakt het ons probleem
alleen maar groter. De meeste van deze wetenschappers zullen immers niet
langer dan 4 jaar blijven. Wie zorgt er straks nog voor dat de in Nederland
toch al broze relatie tussen wetenschap en onderwijs niet geheel verdwijnt?
Wie geeft de kennis die wetenschappelijk onderzoek oplevert nog door aan
studenten wanneer de onderzoekers als gehaaste consumenten hun onderzoek
doen en vervolgens naar het bedrijfsleven, perifere ziekenhuizen of het
buitenland vluchten?

Anderen, zoals H. Noordhof, bestuurslid van de Hogeschool van Utrecht,
bepleiten een voortvarende herinrichting van het hoger onderwijs naar
angelsaksisch model. Liefst zo, dat minder studenten naar de universiteit
zullen gaan en steeds meer studenten hun opleiding met een 3-jarige
Hbo-bachelors zullen afronden. Dat is echter evenmin een afdoende oplossing.
Een dergelijke interpretatie van de Bologna-verklaring zou wel eens kunnen
leiden tot een scherpe daling van het aantal universitaire studenten,
terwijl aan de vaardigheden en attitudes, waartoe het wetenschappelijk
onderwijs opleidt, juist een toenemende behoefte blijkt te bestaan.

Een ding is zeker, ook de universiteiten kunnen het probleem niet op eigen
kracht oplossen. De politiek zal een handje moeten helpen.

Wat kan minister Hermans doen om de instellingen te helpen de krappe
arbeidsmarkt het hoofd te bieden?
Allereerst moet het hoger onderwijs net als het primair en secundair
onderwijs in staat gesteld worden om maatwerk te leveren op het gebied van
werkklimaat, onderzoeksfasciliteiten, onderwijsondersteuning, versnelde
carrierelijnen, en tijdelijke bovenformatieve aanstellingen.
Daarvoor moet zo snel mogelijk ook voor het hoger onderwijs een
arbeidsmarktknelpuntenpot gecreëerd worden, waarmee de universiteiten en
hogescholen zich weer als een aantrekkelijke werkgever in de markt kunnen
positioneren. Met een dergelijk budget kan de huidige verstarring in de
personeelsopbouw doorbroken worden. Een arbeidsmarktknelpuntenpot zou wel
eens een veel effectiever instrument kunnen blijken te zijn dan het door
minister Hermans voorgestelde investeringsfonds. Op zo'n leenfonds zit
niemand te wachten: lenen kan immers even goed op de markt.

Maar er is meer nodig. In de huidige praktijk kiezen veel te weinig
middelbare scholieren voor een wetenschappelijke studie en al helemaal niet
voor een beta-studie. De minister en staatssecretaris zouden er daarom goed
aan doen nogmaals te kijken naar inhoud en doorstroomrechten van de
profielen in de tweede fase van het voorbereidend wetenschappelijk
onderwijs. Omdat er een grote kans is dat daarover op korte termijn op
nationaal niveau geen overeenstemming te bereiken zal zijn, is het raadzaam
ons secundair onderwijs en het studiehuis in het bijzonder te laten
beoordelen door een groep van internationale deskundigen. Noem het een
internationale visitatie van de bovenbouw van ons voorgezet onderwijs.

Tot slot, moet de minister veel meer dan hij tot nu toe heeft gedaan
inzetten op de positie van vrouwen in het wetenschappelijk onderwijs Als
gevolg van loopbaanonderbrekingen of een latere start voldoen vrouwen vaak
niet aan de voorwaarden voor hoogleraarschappen voor wetenschappers jonger
dan 40 jaar. Er zal daarom veel minder bureaucratisch met loopbaancriteria
moeten worden omgesprongen.

Bij aanvang van Paars 1, inmiddels 6 jaar geleden, kon overtuigend
aangetoond worden (OESO) dat Nederland internationaal uit de pas liep op het
gebied van investeringen in onderwijs. Het meest pregnant was dat bij het
basis- en voortgezet onderwijs. Alle reden dus eerst en vooral te investeren
in basis en voorgezet onderwijs.
Inmiddels zijn ook de noodsignalen van het hoger onderwijs meer dan
zichtbaar. Bijvoorbeeld de explosieve groei van het aantal hbo-studenten,
waar geen evenredige bekostiging tegenover staat. Groei van het aantal
studenten is echter niet het enige argument op grond waarvan extra
investeringen in het hoger onderwijs noodzakelijk zijn. De combinatie van
wetenschappelijk onderzoek en onderwijs aan de universiteiten creëert een
onmiskenbare toegevoegde waarde. Het doorgeven van wetenschappelijke kennis
en onderzoeksvaardigheden aan nieuwe generaties studenten moet bij hen het
heilig vuur doen ontvlammen om straks zelf wetenschappelijk onderzoek te
gaan doen. Door de zuigkracht van de arbeidmarkt en het vergrijzende
personeelsbestand aan de universiteiten staat deze cyclus nu onder grote
druk.

E-mail: Th.dGraaf at tk.parlement.nl en U.Lambrechts at tk.parlement.nl

bron: D66-site
url: http://www.d66.nl/documenten/tk/opinie/hogeronderwijs.html
=====

Vriendelijke groet,
Ramon Barends, Nijmegen

"Wat schieten we op met e-mail als we iemand moeten gaan bellen of hij of
zij de e-mail heeft gelezen?"  John Cleese

Check ook:
D66: http://www.d66.nl
Fraktie D66 Nijmegen: http://www.telebyte.nl/~d66
Afdeling D66 Nijmegen: http://www.gaypnt.demon.nl/d66
JD Nederland: http://welcome.to/jongedemocraten
De stand: http://www.politiekebarometer.nl
Clouseau: http://www.clouseau.be

=end=

________________________________________________________________________
Get Your Private, Free E-mail from MSN Hotmail at http://www.hotmail.com

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********