gezondheidszorg

Wed Jun 28 10:01:55 CEST 2000

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Beste Gerard,

Ik ben het met je hele verhaal eens. Slechts je containerbegrip 'geleide
markteconomie' lijkt me niet geheel juist. Beter zou zijn: beperkte
marktwerking. Wat is immers het geval? De budgettering is in wezen een
kwestie van bezuiniging op of beperkte groei van de bestedingen in de
gezondheidszorg. Men denkt dat die beperkingen haalbaar zijn door
concurrentie binnen de aangegeven marges. Dus: aan de top bezuinigen, aan de
basis vechten ze het maar zelf uit. Hier is dus sprake van een 'gemengde',
hybride huishoudkunde, niet van een compleet staats- of privaatdomein. Men
denkt neo-liberaal, men handelt communistisch, collectivistisch.

Verder is er formeel sprake van 'productdenken', de taal der marketiers. Je
hamert daar op als zijnde De Metafoor. Beter toch is te spreken van een
dienstenpakket dat niet of nauwelijks is afgestemd op de werkelijke
behoeften. En wat dit laatste betreft, gaat het gewoon om marktdenken,
orientatie op schaarste. Een behoeftenmodel lijkt mij ook beter, waarbij de
overheden dan vooraf de normen kunnen bepalen. Dan stel je steeds de normen
bij, niet de omvang van het dienstenpakket. Het zou te proberen zijn in een
tijd van feitelijke onderbesteding door de staat. Een verhaal dat dan 'alles
uit de hand loopt' zul je dan misschien hooguit bij de VVD of misschien Kok
zelf horen.

Overigens lijkt mij de gezondheidszorg ook een kabinetscrisis waard...

Henk Vreekamp, Utrecht
----------------------

At 22:02 27-06-00 +0200, you wrote:
>REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl
>
>Beste Lijsters
>
>Het beste bericht sinds 6 jaar vind ik dat de samenwerking tussen Kok en
>Borst scheurtjes begint te vertonen. Als minister van VWS heeft mevrouw
>Borst te lang gemanoeuvreerd binnen de afspraken zoals vastgelegd in het
>regeerakkoord met alle gevolgen van dien. Het wordt hoog tijd dat Borst
>een eigen D66 geluid gaat laten horen en zich zodanig gaat profileren,
>dat de kiezer straks ook daadwerkelijk iets te kiezen heeft. 
>De scheuren die het kabinet begint te vertonen op dit terrein worden
>voorafgegaan door voorzichtige uitspraken van de minister dat het
>concept van de budgettering volgens de principes van de geleide
>markteconomie zijn langste tijd gehad heeft. Dit concept heeft de
>invloed van de burger en de patiënt op de gezondheidszorg buiten spel
>gezet en kiezers pikken dit niet meer.
>
>Budgettering als methode om de gezondheidszorg te sturen heeft twee
>gevolgen gehad, die inmiddels kwalijke vormen heeft aangenomen. Op de
>eerste plaats heeft het geleid tot het scheppen van kunstmatige
>schaarste, waardoor Nederland op het terrein van de gezondheidszorg een
>ontwikkelingsland is geworden. Per slot moet nu zorg in het buitenland
>worden ingekocht om de wachtlijsten op te lossen. Op de tweede plaats
>heeft de methodiek van het budgetteren ertoe geleid dat de invloed van
>managers binnen de gezondheidsinstellingen toenam. Hierdoor heeft het
>productdenken binnen het zorgproces zijn intrede gedaan. Op zichzelf is
>er niets tegen het productdenken. Dit productdenken is echter teveel
>doorgeschoten en heeft patiënten gedegradeerd tot afnemers van het
>zorgproduct, hulpverleners tot competente lopende bandwerkers en
>managers tot gesubsidieerde ondernemers. Belangrijke aspecten van
>bejegening en het goed organiseren van de zorg zijn  hierdoor
>verwaarloosd. 
>Absurde situaties zijn hiervan het gevolg. Verpleegkundigen die met de
>stopwatch in de hand de patiënt te woord staan en familieleden die voor
>de rechter zorg moeten afdwingen omdat opvattingen van goed
>hulpverlenerschap te veel door het economisch perspectief wordt
>gedicteerd. Een chirurg besluit zelfs zijn scalpel in te ruilen voor een
>kwast, omdat hij niet langer wil meewerken aan een systeem waarin het
>economisch perspectief overheerst en hij gedwongen wordt zijn patiënten
>eerder zieker dan beter te maken.
>
>De patiënt (en de burger als toekomstige patiënt) waar het allemaal om
>draait heeft nauwelijks enige invloed op het zorgproces. Ook de invloed
>van de professional wordt bemoeilijkt, omdat hij onderschikt is aan de
>manager die de keuzes maakt. Dit staat in schril contrast met de
>behoefte van de patiënt om actief vorm te kunnen geven aan het
>zorgproces in het licht van zijn eigen levensgeschiedenis.
>De afgelopen jaren zijn allerlei kunstgrepen ontwikkeld om de invloed
>van de patiënt als burger te vergroten. De meest radicale daarvan is het
>persoonsgebonden budget, dat steeds meer geïdealiseerd wordt als doel,
>terwijl het feitelijk een lapmiddel is voor een systeem dat niet meer
>beantwoord aan de eisen van de moderne tijd. Daarnaast schept dit
>lapmiddel weer nieuwe problemen, omdat het persoonsgebonden budget
>gebaseerd is op het concept van het productdenken. Gezondheidszorg is
>slechts voor een klein onderdeel een product. De ene longontsteking is
>de andere niet. Bejegening, achtergrond, omstandigheden, persoonlijke
>waarden en normen zijn een minstens zo groot onderdeel van de zorg. 
>Het introduceren van het persoonsgebonden schept nieuwe problemen en
>gaat na verloop van tijd nieuwe vraag uitlokken die steeds verder
>verwijderd raakt van de oorspronkelijke doelstelling. Het vaststellen
>van kanker kan er bij de ene patiënt toe leiden dat hij alle
>mogelijkheden wil aangrijpen om beter te worden, ook al is de kans op
>genezing gering. Een andere patiënt zou kunnen kiezen voor palliatieve 
>zorg en het daardoor vrijgevallen budget liever willen besteden aan het
>geven van een groot afscheidfeest of aan het maken van die droomreis,
>waartoe hij nu nog in staat is maar zonder het persoonsgebonden budget
>de middelen niet zou hebben gehad.
>Het persoonsgebonden budget zie ik als een breekijzer om de hegemonie
>van zorgverzekeraars en de managers in de zorg te doorbreken. Het is
>echter geen doel op zichzelf. Het doel is om de gezondheidszorg zodanig
>te organiseren dat de patiënt centraal komt te staan en de hulpverlener
>volgens de beginselen van de WGBO zijn werk kan doen.
>
>De huidige discussie over de gezondheidszorg zou niet moeten gaan over
>meer of minder geld. De discussie moet erover gaan hoe de
>gezondheidszorg beter georganiseerd kan worden, waarbij de patiënt
>centraal komt te staan en waarbij patiënt en hulpverlener samen een
>overeenkomst kunnen sluiten over welke behandeling volgens de hoogste
>professionele standaard van dat moment het beste aansluit bij de wens en
>de behoefte van de patiënt en welke behandeling ook het beste bij hem
>past. 
>Deze samenspraak tussen patiënt en de belangrijke personen uit zijn
>sociale netwerk aan de ene kant en de professional met zijn normatieve
>en technische professionaliteit aan de andere kant wordt wel het primair
>proces genoemd, waarbij de menselijke maat het criterium dient te zijn.
>De organisatie van de gezondheidszorg moet dienstbaar zijn aan het
>primair proces. Op het niveau van het primair proces zijn talrijke
>countervailing powers werkzaam, die de gezondheidszorg als geheel wel
>eens veel minder duur zou kunnen maken dan nu het geval is. Bezuiniging
>of met geld willen smijten moet echter niet het uitgangspunt zijn.
>
>De gezondheidszorg wordt de laatste jaren gekenmerkt door grote fusies
>tussen zorgverzekeraars enerzijds en fusies tussen aanbieders van zorg
>aan de andere kant. Wat dat betreft is er binnen de gezondheidszorg op
>grote schaal sprake van kartelvorming. Deze kartelvorming belemmert het
>kantelen van de zorg naar de patiënt, waardoor een vraaggestuurde
>organisatie moeilijk te bereiken is. 
>Wat dat betreft geef ik mevrouw Borst in overweging om zelfstandige
>vestiging van veel meer beroepsgroepen binnen de gezondheidszorg
>mogelijk te maken dan nu het geval is. De nieuwe wetten op het terrein
>van het patiëntenrecht zoals de WGBO, de BIG met de erbij horende
>tuchtrechtspraak, de Klachtwet en de Kwaliteitswet maken dit mogelijk
>(Van den Berg, 1998).
>Zelfstandige vestiging door verpleegkundigen, psychologen,
>psychotherapeuten, medisch specialisten en dergelijke sluit ook goed aan
>bij het proces van transmuralisatie, waarbij patiënten veel kortere tijd
>in een ziekenhuis worden opgenomen dan vroeger het geval was. Helaas is
>met de wet integratie van het medisch specialistisch bedrijf, net een
>verkeerde weg ingeslagen. 
>Zelfstandige vestiging doorbreekt de macht van de instellingen, die nu
>de ontwikkeling van een eigentijdse gezondheidszorgorganisatie in de weg
>staan. Meer concurrentie tussen instellingen en zelfstandig gevestigde
>beroepsbeoefenaren dwingt instellingen om meer geld vrij te maken aan
>zorg en minder geld te stoppen in de organisatie ervan.     
> 
>Ik wens mevrouw Borst de komende twee jaar veel wijsheid toe bij het
>profileren van het D66 gedachtegoed als minster van VWS. Als dit leidt
>tot scheurtjes in Paars, dan heeft ze mijn zegen. Misschien is een
>uiteenvallen van Paars noodzakelijk om D66 weer op de politieke kaart te
>zetten. Als een conflict over de organisatie van de gezondheidszorg
>daarbij een item is, dan zie ik de toekomst van D66 met vertrouwen
>tegemoet.
>
>Literatuur:
>Berg, G.W.C. van den, (1998). De Tien Geboden van de WGBO. Tijdschrift
>voor psychotherapie,24, 21-37. 
>
>Met vriendelijke groeten,
>
>Gerard van den Berg
>
>**********
>Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst
(D66 at nic.surfnet.nl).
>Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het
tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
>Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld
alleen: SIGNOFF D66
>Het on-line archief is te vinden op:
http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
>**********
>

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********