WAO

[B.Buma]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

> Uit het hart gegrepen; maar ook: hoe kunnen we de stijgende lijn, mede als
gevolg van kennelijke toenemende werkdruk of als gevolg van afnemende
> stressbestendigheid (????) van mensen omzetten naar een dalende lijn en
> daarmee de kwaliteit van leven van mensen hopelijk wat verbeteren......
>
> Theo

Dat blijft natuulijk de goede vraag: hoe komen we uit de stijgende lijn.
Maar beter wellicht nog: hoe komen we van de situatie af dat zóveel mensen
uit het arbeidsproces vallen.

Voor wie met een 'open mind' eens over het probleem wil nadenken:
maar : als we de WAO nu eens afschaften. En het ziekengeld beperkten tot zeg
eens drie maanden ?
Gewoon als gedachten oefening, wat zou er dan allemaal voor rampzaligs
gebeuren ?

1. Mensen die langer dan drie maanden ziek zouden zijn zouden opeens géén
inkomen meer hebben (werkgevers mogen ze dan nog steeds niet ontslaan, maar
: geen salaris) (en het recht op ziekengeld gaat pas weer in nadat weer drie
maanden is gewerkt bijv)
2. Heel veel mensen gaan dan opeens toch maar werken, maar ze kunnen
waarschijnlijk niet meer zoveel aan (er zal echt wel iets aan de hand
geweest zijn). Anderen worden weer geconfonteerd met de conflict situatie
waardoor ze ziek werden (een niet onaanzienlijke groep). Niet leuk, maar het
salaris wordt weer betaald.
3. Er is een restgroep (we hebben nog geen idee hoe groot, maar al stukken
kleiner) die écht een probleem heeft, want die kunnen (bij wijze van
spreken) niet eens hun bed uit (die bewaren we even voor verderop)

Áls bovenstaande nu eens de situatie zou zijn, wat zou er dan allemaal
gebeuren ?
- Werkgevers hebben opeens mensen binnen het bedrijf die ze móeten betalen
maar die niet aan de gestelde eisen kunnen voldoen (dat zijn er dus niet
meer een paar, dat zijn er relatief veel , want daar maakten we ons juist
zorgen over dat het zo'n hoog percentage was); Ze moeten er dus wat mee.
Opeens blijkt dat als je er hard over na denkt, er heel veel oplossingen
zijn (mensen zijn verrassend innovatief als het moet).
- Mensen zijn opeens niet meer ziek. Ze hebben natuurlijk wel wat, maar het
heet alvast niet meer ziek. Én ook zíj moeten een oplossing bedenken. Als ze
niet komen werken, géén salaris. Wellicht zijn ze dan toch iets meer bereid
om oplossingen te bedenken én mensen zijn verrassend innovatief als ze
moeten.
- Het grote voordeel is dat artsen en advocaten er zich even niet mee mogen
bemoeien; hetgeen vooral betekent dat werkgever en werknemer zich niet
langer kunnen verschuilen achter medici en advocaten en gewoon met elkaar
aan tafel moeten zitten.

Wat zijn de uitkomsten op individueel niveau:
-Er zullen véél meer situaties dan nu zijn waarin creatieve oplossingen
bedacht zijn. We weten allemaal dát die er zijn, maar ze komen er maar niet
uit. In deze situatie zullen het er veel meer zijn. (op het macro effect
hiervan kom ik nog terug;
-In die gevallen waarin dat niet lukt, zal de werkgever op enig moment
ontslag aanvragen. Hij mag dat niet doen op basis van het feit dat de
werknemer ziek is, hij moet andere geldige redenen aanvoeren. Dat zal dus
disfunctioneren moeten worden. Daar kijkt een rechter al heel serieus naar
en een werknemer zal in deze gevallen altijd een schadevergoeding toegewezen
krijgen (ernstige eigen schuld zal niet bewezen kunnen worden tenzij de
werknemer geweigerd heeft in te gaan op redelijke oplossingen welke de
werkgever heeft voorgesteld)(op macro effecten op de rechtspraak kom ik
terug).
-De betreffende werknemer wordt werkzoekend. Misschien vind deze nog passend
werk, anders heeft deze in ieder geval recht op WW
-Dat houdt voor de meesten  op enig moment op en dan is er de bijstand. (we
komen er zo weer op terug)

Eerst nog even naar die mensen die na drie maanden écht nog niet aan het
werk konden. Daar zitten er een paar bij die nog écht aan een reeël herstel
traject bezig zijn. Dat vind ik nog de lastigste groep, want die wel je na
herstel graag zo snel mogelijk weer aan het (oude) werk hebben. Het punt is
dat als je voor écht herstel uitzonderingen maakt, iedereen weer creatief
wordt  en iedereen weer bezig is met écht herstel. Goed voor deze korte
gedachtenoefening gaan we er maar eens vanuit dat we géén uitzonderingen
maken. Wie na drie maanden écht helemaal niet kan werken heeft géén salaris,
hoogstens bijstand.
Je kunt je nu de omgekeerde situatie voorstellen. De werknemer vraagt zelf
ontslag aan en heeft dan recht op WW (buiten schuld werkloos); en dat
eindigt dan weer op enig moment en er rest bijstand.

Een behoorlijke groep zal dus op bijstandsniveau terecht komen (maar véél
minder dan nu in de WAO zitten). Dat is natuurlijk vreselijk als je dat
overkomt. Maar de enige reden waarom het (extra)vreselijk is, is dat je voor
die tijd meer verdiende. (Het ergste is natuurlijk de oorzaak van die
situatie, je bent tenslotte ernstig ziek of gehandicapt).
Maar, ook al is het erg, is het onrechtvaardig ? Is het rechtvaardig dat een
vroeggehandicapte nooit méér zal krijgen dan bijstand, deze heeft niet eens
de káns gehad meer te verdienen. Hetzelfde geldt voor de zelfstandige. En de
huispersoon. Waarom zou iemand die de mogelijkheid gehad heeft om gewoon te
werken als werknemer andere rechten moeten hebben dan een willekeurige
andere Nederlander ? Bijvoorbeeld iemand die door zijn beperkte talenten
nooit veel verder zal komen dan het minimumloon ? Als iemand hem of haar al
werk wil geven.

Nog even de mogelijke macro-effecten:
-doordat er meer belang is bij partijen om écht (samen) een oplossing te
zoeken zal er meer resultaat geboekt worden, maar komen dus ook weeer meer
oplossingen beschikbaar (copiëren van best practises, meer markt voor
bijzondere aanpassingen, dus ook meer innovatie)
-doordat er meer 'minder capabelen' rondlopen wordt de gemiddelde
productiviteit gedrukt. Het niveau dat 'normaal' gevonden wordt komt iets
meer in de buurt van het menselijk gemiddelde te liggen. In plaats van dat
iedereen net moet doen of ze jonge goden zijn en een aantal dus net als
Icarus voortijidg neerstort. Er zullen dus door de wat reeëlere algemene
verwachtingen over menselijke vermogens, op termijn ook  minder uitvallers
zijn. (onthaasting)
-rechters zullen ervaring gaan opdoen met dit soort zaken en van werkgevers
eisen dat ze écht hun best hebben gedaan. Dit zullen ze afmeten aan wat
gebruikelijk is in soortgelijke gevallen in de maatschappij. Naarmate dit
beter wordt, zal het voor werkgevers steeds moeilijker worden ontslag aan te
vragen.

Het lijkt draconisch, maar er zijn wel degelijk voordelen aan:
-werkgevers en werknemers moeten echt meer hun eigen verantwoordelijkheid
gaan nemen (beiden)
-het proces wordt weggehaald bij medici (die zullen zich weer meer moeten
gaan bezig houden met het beter maken van de mens en beter is: weer gewoon
functioneren)
-er blijven veel meer mensen aan het werk
-de menselijke maat komt weer wat meer terug in de werkomgeving
-er worden meer oplossingen bedacht om mensen met beperkingen te kunnen
laten werken
-er is veel meer gelijkheid (is rechtvaardigheid) tussen dezelfde mensen met
dezelfde problemen

én gezien de toenemende 'zelftewerkstelling' (selfemployment klinkt toch
mooier), flexibilisering etc. en de 'ontmythologisering' van 'de arbeider'
vind ik het een logische beweging.

De nadelen en tegenwerpingen zullen anderen wel bedenken.
Ík denk dat het een overweging waard is.

Met vriendelijke groet,
Bo Buma

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********