IJzerbedevaart

[Elwin Lammers]

Aan: Jan van Reusel (en de D66-lijst natuurlijk) 
Van: Elwin Lammers
Betreft: IJzerbedevaart

Wegens verblijf in het buitenland stuur ik je hierbij iets verlaat een
puntsgewijze korte reactie op jouw commentaar op mijn feitelijke mail over
de IJzerbedevaart.

>volksunie (en ook vlaams blok) suggereren vaak dat de Belgische ziekte
>vooral "in brussel en franstalig belgië" welig tiert.
>ik ben het daar niet mee eens en durf de stelling aan dat "de ziekte" pas
>zal overwonnen zijn als op het laagste niveau (gemeenten) dingen grondig
>veranderen. eerder geloof ik er niet in.

Ik ben het zeker met je eens dat er nog veel te weinig veranderd is. Ik zie
echter wel een begin tot verbetering met de nieuwe paars-groene coalitie.
Dat Belgie pas ´genezen´ zal zijn van de Belgische ziekte als er
fundamenteel op laag niveau dingen veranderen, is natuurlijk waar. Ik denk
echter dat er op nationaal niveau een begin gemaakt moet worden.
Afschaffing van de mogelijkheid meerdere politieke mandaten (parlementslid
en burgemeester bijvoorbeeld) tegelijkertijd te vervullen, een
aanstellings- en promotie-beleid bij de overheid en gerecht gebaseerd op
onafhankelijke examens (daar ben ik in een ´normaal´ land als Nederland
niet voor, maar het lijkt me in Belgie een zegen), het duidelijk vastleggen
van bevoegdheden, het fuseren van gemeenten waar dit de slagvaardigheid
overduidelijk zal bevorderen (zoals in Brussel) etcetera.

Ik zal de laatste zijn om te zeggen dat de Belgische ziekte alleen in
Wallonie en Brussel heerst. Vlaanderen heeft heel wat Belgische misstanden
naar zichzelf gefederaliseerd. Ik denk echter wel dat sommige dingen in
Wallonie stukken erger zijn. Een voorbeeld. Gezien de leeftijdsopbouw en de
industriele geschiedenis (meer mijnen en zware industrie) is het logisch
dat Wallonie een hogere ´consumptie´ heeft van medische zorg dan
Vlaanderen. Niet logisch is dat bepaalde operaties op papier in Wallonie
meer dan twee keer zoveel kosten als in Vlaanderen. Als dat soort dingen
structureel zijn, moet gezegd kunnen worden dat er op dat vlak sprake is
van onregelmatigheden.

>> Er is daarnaast nog een ander punt. De belangen van Vlaanderen
>> en Wallonie lopen steeds verder uiteen. Dat maakt Belgisch beleid op de
>> overheidstaken die (nog) niet gefederaliseerd zijn naar de deelstaten in
>> toenemende mate moeilijk.
>> Op steeds meer terreinen zie je trouwens ook dat
>> Belgie moeite heeft een standpunt te bepalen in de Raden van Ministers van
>> de Europese Unie omdat Vlaanderen en Wallonie het fundamenteel oneens
>zijn.
>
>antwoord:
>het is niet zo dat vlamingen, brusselaars en walen "steeds meer" andere
>politieke keuzes zouden maken.
>het is wèl zo dat leidende politici uit beide landsdelen eigen "keuzes"
>maakten, die eigenlijk niet leven bij de bevolking.
>politiek vlaanderen -steeds gedomineerd door de kristen-demokratische cvp-
>en politiek wallonie -met als grootste politieke formatie nog steeds de
>socialistische p.s.-
>hebben met "politiek opbod" tientallen jaren staatshervormingen op elkaar
>gestapeld en de belgische staat uitgekleed onder het moto "wat we zelf doen,
>doen we beter". de feiten tonen echter: het land blijft "in hetzelfde bedje
>ziek". de nieuwe (door liberalen geleide) regering heeft daar (voorlopig?)
de rem
>op gezet en "andere prioriteiten gekozen" (dioxine, een beter functionnerend
>overheidsapparaat.....).
>meteen is er een andere wind gaan waaien, het vlaams-waals opbod is
>(voorlopig?) wat geluwd.
>zelf vind ik dat een goede zaak, vooral omdat het extreem-rechtse vlaams
>blok (voorlopig?) de pedalen kwijt lijkt te zijn.
>ik merk echter ook dat de "traditionalisten" in de volksunie en de vlaamse
>kristen-demokratie zich ongemakkelijk voelen.

Jij ziet een tegenstelling tussen federalisering en democratisering die ik
niet zie. Integendeel, in de Belgische context zie ik federalisering als
een noodzakelijke voorwaarde voor een democratischer en efficienter
bestuur. Een manier ook waardoor de deelstaten hun eigen belangen beter
kunnen verdedigen. Een politieke meerderheid in Vlaanderen wil bijvoorbeeld
belastingverlaging, in Wallonie is een even grote politieke meerderheid
tegen. Dus gebeurt er niets. Maar waarom zou Vlaanderen geen
belastingverlaging mogen doorvoeren als dat daar de economie vooruit helpt
terwijl Wallonie dat niet doet omdat dat daar het beste is? Voorbeelden als
dit pleiten mijns inziens voor federalisering (in dit geval van
belastingwetgeving).

Verder ben ik ervan overtuigd dat de de facto opsplitsing van Belgie
sowieso alleen nog een kwestie van tijd is. Als buitenlands beleid,
defensie, monetair
beleid en de grote lijnen van het economische en sociaal beleid straks naar
Europa zijn gegaan, houd je Belgie vanzelf als een lege huls over. 

Nog een klein puntje over cultureel uit elkaar groeien. Ik ben ervan
overtuigd dat Vlamingen en Walen de afgelopen twintig jaar tot in zeer
grote mate uit elkaar gegroeid zijn. Hoeveel Vlamingen lezen La libre
Belgique of Le Soir? Nog hypothetischer: hoeveel Walen/Franstaligen lezen
De Standaard en De Morgen (gezien de onzin die de Waalse pers regelmatig
over Vlaanderen schrijft, vraag ik me zelfs af of Waalse en Franstalige
journalisten de Vlaamse pers wel lezen). Ook 'elkaars' tv wordt over de
taalgrens heen bijzonder slecht bekeken. Voor jonge Vlamingen is Engels de
belangrijkste tweede taal, niet langer Frans. Over de Nederlandstaligheid van
Walen en Franstaligen hoeven we ons al niet uberhaupt niet al teveel
illusies te maken. Zelfs niet in de politiek. Ik vind het bijvoorbeeld
onvoorstelbaar dat er Belgische ministers zijn die een van de twee
landstalen (het Nederlands natuurlijk) niet of maar zeer marginaal spreken
en die dus niet in staat zijn direct met meer dan de helft van de inwoners
van Belgie te communiceren. 

>> Als D66-er denk ik dat er op een zo laag mogelijk niveau (dicht bij de
>> mensen om wie het gaat) bestuurd moet worden. In de Belgische context
>> betekent dat dat ik er niets tegen heb dat Vlaanderen en Wallonie meer
>> autonomie krijgen. Ik ben er trouwens van overtuigd dat de D66 Tweede
>> Kamerfractie, als je die ineens zou overplaatsen naar het Belgische
>> parlement, op 'communautair gebied' (de Vlaams-Waalse tegenstelling: meer
>> federalisering of niet) in grote lijnen dezelfde standpunten in zal nemen
>> als de Volksunie-fractie nu doet. Omdat efficientie van bestuur dat
>vraagt.
>
>antwoord:
>het is niet zo dat steeds meer autonomie zou betekenen dat er steeds minder
>"belgische ziekte" zou zijn.
>er is ook een reëel gevaar dat een "steeds legere belgische huls" een
>volledige scheiding van het land zou oproepen.
>met alle gevolgen vandien: zware ruzie om "territorium", ruzie om "geld"....
>en ik vrees dat een bloedig konflikt dan niet veraf meer zal zijn.
>vooral in brussel en omgeving, maar ook elders langs de taalgrens kunnen dan
>bosnische/kosovaarse toestanden ontstaan....

Ik vind een volledige scheiding van Belgie (binnen de context van de
Europese Unie) helemaal geen gevaar. Als ze daar in Belgie op uitkomen, wie
ben ik dan als Democraat dat ik daar tegen ben? 

Strijd om territorium lijkt me onzinnig. De taalgrens ligt al sinds 1962
vast. Alleen voor Brussel zou een oplossing gevonden moeten worden
(waarschijnlijk wordt dat in dat geval een door Vlaanderen en Wallonie
gezamenlijk bestuurd stadstaatje). Ruzie om geld? Als de wil om volledig te
scheiden aanwezig is, dan zullen ze daar ook wel uitkomen. Er zijn
overigens mensen die beweren dat de gigantische Belgische staatsschuld een
belangrijke reden (zo niet de belangrijkste reden) is waarom Belgie al niet
eerder uit elkaar gevallen is: de Waalse staatsschuld zou namelijk op slag
waardeloos zijn omdat niemand gelooft dat Wallonie die echt gaat afbetalen.

Bosnische toestanden? Een lachwekkend 'argument'. Mijn specialisme tijdens
mijn studie geschiedenis was nationalisme en natie-vorming. Ik ben de
afgelopen negen jaar redelijk vaak in het voormalig Joegoslavie geweest
(ook in gebieden waar toen ´Bosnische toestanden´ heersten). Ik woon sinds
geruime tijd half in Nederland en half in Vlaanderen (Brussel). Ik denk dus
dat
ik enigszins in de positie ben om je te verzekeren dat de langzame
ontbinding van de Belgische staat niets, maar dan ook niets, gemeen heeft
met wat er het afgelopen decennium (en de afgelopen eeuwen) op de Balkan is
gebeurd. Er zijn overigens in de Vlaamse emancipatiestrijd nooit doden
gevallen (of het moeten de Vlamingen zijn geweest die tijdens WOI de Franse
bevelen ('et
pour les Flamands la meme chose') van de Belgische legerleiding niet
begrepen en dus volledig onnodig omkwamen).

>> Terug naar de IJzerbedevaart. Jan van Reusel suggereert dat het hier om een
>> politieke bijeenkomst gaat waar extreem-rechts goed op haar plaats is.
>
>antwoord:
>wie moeite doet om het wel § wee van de ijzerbedevaart sinds zijn ontstaan
>te bestuderen weet dat het altijd een "traditionalistische" bedoening is
>geweest binnen de overwegend katholieke vlaamse beweging.
>op ogenblikken van stress en spanningen werd ondubbelzinnig appel gedaan op
>"bloed en bodem"-gevoelens. extreem-rechts is nooit ver weg geweest en
heeft er >steeds een "podium" gehad, ook op het podium zelf.

Gelukkig dat Jan wel de moeite heeft gedaan de IJzerbedevaart sinds zijn
ontstaan te bestuderen en weet ik er (bij implicatie) dus onvoldoende vanaf
om er een waardevol oordeel over te kunnen hebben. De allervroegste
geschiedenis van de IJzerbedevaart is hem echter bij het bestuderen
dan echter toch waarschijnlijk even ontgaan. In de beginjaren was de
IJzerbedevaart een ondubbelzinnig progressieve beweging. Eind jaren dertig
is een groot deel van de Vlaamse Beweging in extreem-rechts vaarwater
gekomen, hetgeen in WOII tot grootschalige collaboratie heeft geleid
(overigens zijn er in verhouding naar de bevolkingsgrootte evenveel
Nederlanders, Vlamingen en
Walen naar het Oostfront gegaan, men wil Nederland en Wallonie op dat vlak
nog wel eens 'goedpraten' en/of Vlaanderen zwart maken). 

Maar goed, als 'leek' houd ik mij graag aanbevolen voor concrete
voorbeelden van die ´bloed en bodem gevoelens´ die Jan van Reusel in
´ogenblikken van
stress en spanningen´ (wanneer waren die er?) 'ondubbelzinnig' meent te
kunnen opmerken. Dat extreem-rechts steeds een podium heeft gehad op het
podium
vind ik ook wel een interessante stelling. Daarvoor heeft hij vast ook
concrete voorbeelden, toch? Ik zou zeggen, begin eens met de laatste tien
IJzerbedevaarten want daarvan heb ik alle speeches nog in mijn archief
zitten dus dan kan ik jouw concrete voorbeelden meteen vergelijken.

>binnen het "bestuur" van de ijzerbedevaart zijn mensen die zich willen
>onderscheiden van extreem-rechtse figuren die bij het vlaams blok aanleunen
>en òòk in het "bestuur" zitten.
>beide "richtingen" in het ijzerbedevaartkomitee hebben een "modus vivendi"
>na enkele jaren van spanningen die zich hebben ontladen in vrij brutaal
>extreem-rechts geweld tijdens een ijzerbedevaart een paar jaar geleden.
>maar daar is nu blijkbaar "de spons over geveegd", en dat vind ik pas echt
>bedenkelijk.

In het IJzerbedevaartcomite zitten nog enkele leden die bij het Vlaams Blok
aanleunen (en dan bij die vleugel binnen het Vlaams Blok dat
onafhankelijkheid van Vlaanderen als het hoogste doel heeft, niet een
migranten-vrij Vlaanderen). De scheiding der geesten is echter
uitgekristalliseerd: de politieke koers van de IJzerbedevaart is duidelijk.
Tijdens de IJzerbedevaart valt geen onvertogen woord (niet in mijn
D66-oren). Ik heb mijns inziens in mijn vorige mail voldoende voorbeelden
gegeven uit de speech van voorzitter Vandenberghe die hij hield op de
laatste IJzerbedevaart.

Ik vind het overigens zelf wel jammer dat de door het Vlaams Blok
georganiseerde gewelddadigheden een paar jaar geleden niet hebben geleid
tot het buitensluiten van het Vlaams Nationaal Jeugdverbond, een
padvinder-achtige organisatie waar tot vijftien jaar geleden weinig mis mee
was, maar die sindsdien langzaam in extreem-rechts vaarwater is gekomen.
Zij mogen nog steeds met hun vlaggen en in hun uniformpjes
´binnenmarcheren´. De rellen een paar jaar geleden, waarbij VNJ-ers als een
soort stoottroepen fungeerden, zouden mijns inziens een mooie aanleiding
geweest zijn om ze buiten te wippen. Nu worden ze gedoogd (en staan ze na
het binnenmacheren de hele plechtigheid in een hoekje op de weide) omdat
het VNJ van oudsher een organisatie is die bijgedragen heeft aan de Vlaamse
emancipatie en omdat er formeel sindsdien niets veranderd is (alleen sturen
alleen nog Vlaams Blokkers hun kinderen erheen waardoor het karakter van
zo´n organisatie natuurlijk wel verandert).

>het "drama" van de vlaamse beweging is dat ze vaker is ingegaan op
>"beloftes" en daarbij toen is misbruikt en bedrogen: in de eerste
>wereldoorlog door de duitse bezetter ("het aktivisme"), vòòr en tijdens de
>tweede wereldoorlog door de nazis ("de nieuwe orde"). de (konsekwent)
>demokratisch ingestelde mensen binnen de vlaamse beweging vormden een
>minderheid  en werden bovendien vaak "meegezogen" in diverse avonturen.
>aanzetten tot dit laatste meen ik hier ook te zien.

De wortels van het Vlaams-nationalisme liggen veel eerder aan het
IJzerfront (in het stukje Belgie dat niet door de Duitsers bezet was in WOI
dus) dan in het aktivisme, het kleine groepje Vlaamse intellectuelen die op
naieve wijze (uit een volledig gebrek aan politieke ervaring) met de
Duitsers collaboreerden op cultureel vlak (en niet verder dan dat). Dat een
groot deel van de Vlaamse Beweging in WOII gecollaboreerd heeft en dat de
democraten toen een minderheid waren, is een historisch feit. Maar dat zegt
niets over de
democratische gezindheid van de partij Volksunie die ver na de oorlog werd
opgericht. 
De 'avonturen' waarin de democraten binnen de Vlaamse Beweging meegezogen
worden, vermag ik niet te zien. Maar Jan van Reusel kan dat vast nog een
keer uitleggen.

>ik wil er ook nogmaals op wijzen dat het voor het "niet-partijgebonden"
>ijzerbedevaartkomitee erg makkelijk is om "progressieve" standpunten in te
>nemen over thema's als onderwijs, ontwikkelingssamenwerking , wapen-exporten
>of defensie-beleid, terreinen waar vlaams-nationalisten nauwelijks
>beleidsverantwoordelijkheid hebben genomen of nemen.

Onderwijs is overigens volledig gefederaliseerd en dus een bevoegdheid van
de Vlaamse regering waar de Volksunie sinds de laatste verkiezingen in juni
weer inzit. Voor de rest is dit een onzin-argument. Met diezelfde
redenering mag GroenLinks niks meer zeggen over het milieu, want op dat
vlak hebben ze nog niet beleidsverantwoordelijkheid genomen.

>ook niet in de nieuwe paars-groene regering. de volksunie wil enkel
>deelnemen aan de vlaamse regering met de afspraak dat er opnieuw gepraat
>wordt over "meer autonomie". de paars-groene meerderheid is daar toen
>schoorvoetend op ingegaan.

De VU wil een efficienter en democratisch Vlaanderen en ziet in verdere
federalisering mogelijkheden om dat te bereiken.

>er zijn al veel langer neo-nazi-groepjes "rond" de ijzerbedevaart.
>reeds in de jaren '60 stonden er "verkoopsstandjes", "marsjeerden" er
>"vendels", werden er "kampliederen" gezongen.

Dat klopt. Dat waren extremistische Vlaamse groepjes. Er was geen
internationale ´kameraadschapsavond´ van neo-nazi´s uit heel Europa. 

>ze kwamen trouwens niet "uit de lucht vallen"; de "sfeer" en de
>"ingesteldheid" waren er ook naar....
>die neonazi-groepjes hebben ook vaak als "bliksem-afleiders" gefungeerd:
>"als die verdwijnen is er hier dus geen sprake meer van uiterst-rechts".
>niets is dus minder waar.

Wederom verwart Jan van Reusel de pacifistisch-nationalistische
plechtigheid zelf met datgene wat een groep skinheads de avond ervoor in
hetzelfde stadje uitricht. De wens van het IJzerbedevaartcomite dat al jaren
eerder veel harder zou worden ingegrepen ´tegen al dat nazi-tuig´ zou wat
dat betreft toch boekdelen moeten spreken.

>> En dan is er nog het Vlaams Blok, een partij die zich nog
>> Vlaams-nationalistisch durft te noemen, maar die in feite 'gewoon'
>> extreem-rechts is. Gezien de citaten hierboven van de voorzitter van het
>> IJzerbedevaart-comite en gezien de oproepen tijdens de plechtigheid voor
>> een vrij, open en verdraagzaam Vlaanderen, hebben zij op de IJzerbedevaart
>> niets maar dan ook niets te zoeken.
>
>antwoord:
>de waarheid is dat "het blok" zichzelf sinds enkele jaren "dè
>vlaams-nationalistische" partij noemt.

De CD noemen zich centrum democraten. Daar voelt D66 als Democratische
partij zich toch ook niet door aangevallen? Ik tenminste niet.

>en ze (het blok) zijn steeds nadrukkelijker aanwezig in en rond de
ijzerbedevaart 
>en andere manifestaties.

Ze zijn de afgelopen tien jaar politiek gezien steeds minder nadrukkelijk
aanwezig op de IJzerbedevaart en sinds de rellen een paar jaar geleden ook
lijfelijk steeds minder. 

>het vlaams blok is mede opgericht door een belangrijke groep ontevreden
>"kaderleden" uit de volksunie.
>die "keuze" van het vlaams blok voor een radicaal anti-migrantenstandpunt
>heeft de partij veel stemmen opgeleverd uit socialistische bolwerken in
>grotere steden zoals antwerpen en gent.
>de voorspelde "massale intocht" van het blok in het brusselse parlement is
>met de verkiezingen van 13 juni gedeeltelijk mislukt.
>ondertussen telt het vlaams blok ook militanten in conservatief-katholieke
>milieu's, die meestal al een vlaamsgezinde "reflex" hadden. denk hierbij aan
>kamerlid mevrouw coolen.

Allemaal waar, maar ik begrijp niet hoe dit je argumenten ondersteunt.

>en dat het vlaams blok niet zou aangeven hoe ze de onafhankelijkheid van
>vlaanderen zou willen organiseren "zonder precies aan te geven hoe het dan
>met brussel zou moeten" is een "understatement". "men" is bijzonder
>duidelijk, vooral "non-verbaal". "iedereen" begrijpt wel dat deze partij
>"desnoods" het geweld niet zal schuwen. die "schermutselingen" op de
>ijzerbedevaart een paar jaar geleden spraken toch boekdelen, nietwaar elwin?

Het is mij volledig duidelijk dat het Vlaams Blok een levensgevaarlijke
partij is en dat extreem-rechts een bedreiging voor de democratie is. Het
IJzerbedevaartcomite en de Volksunie spraken ten tijde van de rellen op de
IJzerbedevaart overigens van ´het afvallen van de maskers van het Vlaams
Blok´, en ´je moet het woord niet te vaak gebruiken, maar dit is puur
facisme´. Ik kan het niet scherper formuleren.

>> Mijn conclusie is dan ook 'een gans andere' (om het op z'n Vlaams te
>> zeggen) dan die van Jan van Reusel. De hoogdravende woorden, de
>> vlaggenparade, het zingen van het volkslied (doet het CDA overigens ook op
>> haar partijbijeenkomsten) en de symboliek van de IJzerbedevaart zijn
>> on-Nederlands. Maar met de politieke boodschap die op de IJzerbedevaart
>> verkondigd wordt, heb ik geen moeite.
>>
>> Elwin Lammers
>
>antwoord:
>ik wou dat je gelijk had elwin,
>dat het dus enkel qua vormgeving (taalgebruik, zang, symboliek....) een
>"on-nederlandse" aangelegenheid is.
>ik vrees echter dat het ook en vooral de inhoud -ontdaan van de "franjes"-
>een ontnuchterend gegeven is.....

Ik nodig je van harte uit volgend jaar op de laatste zondag van augustus
naar Diksmuide af te zakken. Ik denk dat de plechtigheid vooral voor jou
ontnuchterend zal zijn. Verder kan ik je het boek van VRT-journalist Geert
van Istendael 'Het Belgisch labyrint' aanraden. Van Istendael is zeker geen
Vlaams-nationalist, is sterk voor het behoud van Belgie, stond tijdens de
laatste verkiezingen op de lijst van de Groenen en de socialisten in
Brussel. Zijn boek is een zeer genuanceerde analyse van het fenomeen
Belgie. Over de IJzerbedevaart is hij opvallend mild.

Elwin