Werk en (basis)inkomen

[Paul Doucet]

Over Arie Dirkzwager's rekensommetje.

Goed, je laat zien dat het financieel kan, en budgettair neutraal (gezien
vanuit het NL-huishoudboekje); wat bestuurlijk een verstandig uitgangspunt
is voor een stelselwijziging.
Uit D66-oogpunt heeft het aantrekkelijke kanten: sociaal, en liberaal, en
helder. Ik vind ook dat het een  element van beschaving heeft, in de trant
van de AOW: in dit land kunnen we ons veroorloven om iedereen te verzekeren
van een dak boven zijn hoofd en een droge boterham, en dus doen we dat.
Voor de rest moet iedereen wel zelf zorgen.
Maar het zal op tal van punten doorwerken, en ik wil eerst meer, veel meer,
weten voor ik hoera roep. Hier een paar vragen.

1. Er zijn binnen en buiten de partij mensen die zeggen dat een
basisinkomen van die orde (f 1500) onbetaalbaar is: verwijten over en weer
dat sommetjes niet kloppen. Hoe zit dat precies?

2. Stel je voert een basisinkomen in. Maar het moet een koud kunstje zijn
om daar vervolgens een stelsel van aanvullende regels bovenop te zetten die
als resultaat weer precies de huidige situatie opleveren (behalve misschien
voor de allerarmsten), waardoor de hele operatie alsnog cosmetisch wordt.
In die zin heeft Henk Vreekamp dus gelijk als hij het over 'slogan' heeft.
Ofwel: als je er werkelijk iets mee wilt is het niet voldoende om te zeggen
"ik ben voor een basisinkomen". Je zult bijvoorbeeld erbij moeten zeggen
-als je dat vindt- dat de studiefinanciering daarmee integraal geschrapt
wordt. En nog zo het een en ander. Zal er onderscheid zijn naar (of, in
zijn verhulde vorm, aanvullende regelingen voor) 1- 2-,
meerpersoonshuishoudens? Zal daarbij gelet worden op kostwinnerschap?
Verschillen tussen het dure Amsterdam en het goedkope Roermond? Hoe zit het
met individuele huursubsidie, en tal van gemeentelijke ontheffingen en
vrijstellingen? Enzovoort.

3. Er zal een groep zijn (groot of klein, dat overzie ik niet) die erop
vooruit zal gaan. Als het geheel budgettair neutraal is, zal er dus ook een
groep zijn die erop achteruit gaat. Waar zit die?

4. Effecten op de beroepsbevolking zullen er zeker zijn. Maar welke? Je
kunt je voorstellen dat beroepen die weinig in trek zijn nog minder in trek
raken omdat de financiele prikkel is verzwakt. Of juist meer, omdat de
armoedeval is weggevallen. Zal het deeltijdwerk bevorderen of afremmen?

5. Effecten op de prijzen. Lonen worden lager, en zullen mogelijk op een
andere manier doorwerken in de prijzen. Om iets te noemen: uit
milieu-oogpunt zou het wenselijk zijn dat het weer lonend wordt iets te
laten repareren in plaats van het te vervangen. Hoe zit dat?

Ik merk dat de stroom van vragen niet stopt.  Is het basisinkomen bestemd
voor NL-staatsburgers (ook buitenslands?), of voor ingezetenen? Ontstaat er
wrijving met Europese regelgeving? Is het basisinkomen onvervreemdbaar, of
kan er door schuldeisers beslag op worden gelegd? Heeft het effecten op de
pensioenen? Op het belastingstelsel?
Maar voorlopig genoeg. Kom eerst maar eens door met wat antwoorden.

Paul Doucet