Burger, bestuur, regeren en het nieuwe tijdperk

Thu Dec 16 13:08:17 CET 1999

>From: "Greetje Verver" <KenG.Verver at hetnet.nl>
>To: <D66 at NIC.SURFNET.NL>
>Subject: Re: PvdA's laatste vlugschrift 175; Burger, bestuur,
>regeren en het nieuwe tijdperk
>Date: Thu, 16 Dec 1999 10:52:27 +0100
>
>De burger betrek je het meest bij het bestuur als je ze op tijd informeert
>over zaken die hen direct betreffen. Vanuit mijn ervaringen in de
>gemeentepolitiek zie ik dat bij inspraakavonden altijd dezelfde
>actiegroeperingen (vaak ook nog met onderlinge verbanden), door de
> >gemeenteraad ingestelde adviesorganen en een enkele burger aanwezig is.
>Grote groepen mensen zie je als er beleid ontwikkeld wordt waar ze het niet
>mee eens zijn, of om beslissingen door te drukken. Het zogenaamde
>inter-actief beleid waarbij de ingezetenen de ruimte geeft om zelf
>met>voorstellen te komen kan als een boemerang werken. Onze ervaring is dat
>zeer dan vanuit gaan dat zij de beslissingsbevoegdheid hebben en
>degemeenteraad alleen maar ja kan zeggen. Doe je dat niet, of wil
>je>wijzigingen dat gieren
KNIPKNIPKNIP
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

Hallo allemaal,

In het stuk van Greet tenminste twee aannames/uitgangspunten:
a. de gemeenteraad bepaalt (lees: de politiek);
b. burgers kunnen gehoord worden; moeten weet hebben van wat er
gebeurt/besloten wordt.
========

De praktijk bewijst keer op keer in profit en not-for-profit sectoren dat
het moeilijk zo niet onmogelijk is om van mensen te verwachten dat zij
zichzelf, of de groep waartoe zij behoren, opheffen ofwel fundamenteel
veranderen. Daar is vrijwel altijd een externe kracht voor nodig. Dat geldt
mi ook voor de politiek. Die worstelt ook met het verwerven van een andere
rol (en welke dan). In het volgende een aanzet voor discussie.
+++++++

De politiek: bestaat die nog? Zou het zo kunnen zijn dat de mensen (in al
hun verscheidenheid) eigenlijk vinden dat de representatie niet (meer)
hoeft. Hetzij omdat die niet (genoeg) werkt; hetzij omdat die (te) ver af
staat van wat zij als probleem ervaren; hetzij omdat de politiek bezig is
met onderling verweven issues en belangen, waar mensen een (1) of enkele
issues zien ofwel wars zijn an belangen (spelletjes) ofwel die gewoon niet
(willen) zien ofwel........

Vaak hoor ik praten over de legitimatie van de politiek. Men zoekt dat in de
hoeveelheid stemmen (relatief dan). Het gekke is dat die gedachte niet wordt
ingevuld, uitgaande van bijvoorbeeld een tweemaandelijkse stemming of een
stemming per onderwerp. Maar daarover is in het nabije verleden al genoeg
gezegd. Gek is natuurlijk wel dat men die legitimatie niet haalt uit het
aantal mensen dat een bepaalde mening heeft (gevormd) rond een expliciet
thema. Dan wordt het kennelijk lastig: burgers die verwachten dat je er dan
als politicus ook echt wat mee doet!

Verklaart dat wellicht ook de vaak optredende terughoudendheid om mensen er
echt bij te betrekken?

Juist bij interactieve beleidsontwikkeling is het zo interessant te zien dat
het betrekken van burgers vaak mis gaat omdat de burgers niet weten dat er
gelegenheid is invloed te nemen (men weet niet dat het traject loopt rond
dat thema!) ofwel omdat de actie wordt gericht op de notoire belangengroepen
ofwel omdat bijeenkomsten worden gepland op een tijdstip en datum dat
normale mensen niet kunnen ivm andere verplichtingen (werk ed) ofwel omdat
er geen duidelijk afspraken zijn met alle deelnemers aan dat traject over
hun rol, ofwel omdat politiek bedreven moet worden ofwel .....

Interessant is dat politici zich zelf ook bijna altijd buiten dat traject
plaatsen. Een probleem dat men noemt is bijvoorbeeld: moeten we meedoen en
als we meedoen, moeten we nu wel of geen inbreng leveren (laten we maar
alleen luisteren). Met bijvoorbeeld als gevolg dat de betrokken mensen al
ras de indruk krijgen dat het gaat om een spel; om zogenaamde invloed en dat
"de dames en heren het wel in de kamertjes zullen regelen". Weliswaar
refererend naar de invloedsronde, maar het feitelijk niet gebruikend. Men
heeft het ook over invloedsronde (we moeten hen informeren en we moeten
luisteren); niet over meespraakronde. Ja, er zijn inspraaktrajecten. Maar
zijn dat veelal eigenlijk ook niet luisterprajecten? Hoe vaak is het
voorgekomen dat een mening uit een inspraaktraject (anders dan hetgeen B&W
wilde) in dat traject is gevormd en vervolgens bekrachtigd?
Een ander probleem is deelname van ambtenaren (mogen die wel een standpunt
innemen in zo'n traject ook al zijn ze mogelijk als burger betrokken; mogen
ze dat standpunt laten horen? Hoe de deskundigheidsmacht te voorkomen als
dominante factor ed?)

Je zou daarom moeten overwegen om een heel andere insteek te kiezen, en wel
die van de participatieve beleidsontwikkeling. Bij dit traject is iedereen
deelnemer, ook de ambtenaren en politici. Vooraf worden heldere afspraken
gemaakt over de procesgang: aanpak, stappen, probleemstelling of onderwerp,
nagestreefde resultaat, betrokken, rollen, verantwoordelijkheden en
bevoegdheden en besluitvorming.

Het proces moet worden ingericht op basis van een voorstel van een
onafhankelijke club, gesanctioneerd door de politiek (GR, PS of TK) vwb
inrichting (stappen, aanpak, reikwijdte probleemstelling en betrokkenen) en
een onafhankelijk moderator. De laatste heeft verantwoordelijkheid er op toe
te zien dat ieders inbreng gelijkwaardig is; deskundigheidsmacht niet gaat
domineren; dat ieder dus ook gehoord kan worden en op waarde kan worden
geschat door allen om aldus te komen (in de eerste fase) tot een
verscherping van probleemstelling (evt meerdere en daar een keuze uit te
maken); in latere fasen van alternatieven en (on)mogelijkheden/kansen en
risoso's ed. Om gaandeweg steeds concreter te worden en steeds minder keuzen
te hebben. Een trechtermodel dus.
De moderator heeft daarin een taak om integriteit van het proces te
monitoren en te conditioenren; heeft bevoegdheden om zaken te signaleren evt
publiekelijk aan de orde te stellen ed. De politiek is deelnemers, evenals
de ambtenaar. Vooraf af te spreken dat de politiek keuzen maakt uit de uit
het proces  aangeboden keuzen en alternatieven indien de deelnemers aan het
proces niet zelf tot een duidelijke keuze komen.
Immers: indien het merendeel van de deelnemende mensen (waaronder burgers)
van mening zijn dat een HSL niet moet komen; moet de politiek zeer goede,
duidelijke en bij voorkeur meetbare argumenten hebben om een andere keuze te
maken. Men moet dat evenwel dan in alle duidelijkheid doen! Nu kunnen er bij
een HSL nationale en internatioanle belangen zijn die zwaar wegen; bij een
dergelijk onderwerp mag je voorts verwachten dat de meeste burgers niet
beschikken over alle informatie noch de tijd hebben om daar tot in detail in
te duiken. Toch mag dat geen excuustruus zijn om dan maar te stellen dat de
politiek dus het primaat moet hebben.

Een andere mogelijkheid is dat je het proces zodanig inricht dat degenen die
meedoen in staat worden gesteld kennis te nemen van tegenargumenten en
daarbij horende feiten om, aldus hun visie te toetsen of juist te
ontwikkelen.
Een ander onderwerp dan HSL kan zijn: prioriteiten; ideeen voor
armoedebestrijding; verbetering leefklimaat wijken; veiligheid wijken ed.
Overigens: niet alle onderwerpen en besluiten lenen zich voor een dergelijke
exercitie. Besluiten zijn nodig om snel in te kunnen spelen op; voor de
continuiteit van de dagelijkse zaken ed. Ik verwijs daarvoor naar een
eerdere publicatie uit 1998 (via route 66).

Kortom: niet te snel uitgaan van de politiek die het moet bepalen en dat het
lastig is indien burgers verwachten dat je iets doet met wat zij aanreiken.
De politiek is er voor de burgers; is dienend en niet andersom. Dat de
praktijk thans nog teveel lijkt te zijn dat de politiek zich LIJKT op te
stellen alsof wij er voor hun zijn (eens in de vier jaar) is triest. Ik heb
evenwel ook de indruk dat er steeds meer mensen komen, ook in de politiek,
die de andere insteek 9radicale democratie heet dat geloof ik) niet alleen
belijden, maar ook in de praktijk proberen te (gaan) brengen.

Tenslotte: aan de schets van participatieve beleidsontwikkeling ontbreekt
veel. Er zitten natuurlijk haken en ogen aan. Probleem daarbij is o.a. dat
elk onderwerp, elk gebied eigen specifieke eisen stelt, mede op basis van de
deskundigfheid(seisen) vanuit de probleemstelling en de reikwijdte daarvan;
vanuit de gewoonten en normen in dat gebied en de historie rond het
onderwerp.

Ik reageer op de uitgangspunten zoals die bij het lezenvan de email van
Greetje overkomen. Ook, omdat recent, in het forum openbaar bestuur, een
interessante discussie plaats vondt in een groep, bestaande uit leden van
GR, PStaen en wethouders over interactieve beleidsontwikkeling.
Daarin werd de ingebrachte andere kijkwijze (*politiek als deelnemer en
vooraf afspreken ook als beslisser indien men er niet helder uitkomt ofwel
indien er andere belangen zijn die moeten worden meegewogen, maar dan wel in
openheid) niet direct afgeschoten. Ik had de indruk dat enkelen daar wel wat
in zagen. Dat, mede ingegeven door hun praktijk waar men interactieve
beleidontwikkelprocessen heeft zien mislukken of zelfs als een boemerang
tegen zich gekeerd heeft gezien.

Is Part Belontw daarmee een panacee? Neen, het heeft nog meer ontwikkeling
nodig, ook in de praktijk. De ervaringen tot nog toe met stukjes daaruit
stemmen positief.

groet,

Theo

______________________________________________________
Get Your Private, Free Email at http://www.hotmail.com